Erben Wennemars presenteerde de bijeenkomst over de landbouwvisie. © Albert Sikkema
Kringlooplandbouw, zo blijkt uit de landbouwvisie van minister Schouten, is een landbouw die bodem, water en grondstoffen niet uitput en niet bijdraagt aan de temperatuurstijging op aarde. Een landbouw bovendien die de biodiversiteit, het landschap en het inkomen van de boeren versterkt en zich niet richt op de laagste kostprijs, maar op efficiënt gebruik van grondstoffen en reststromen uit de omgeving en die daarmee de voedselverspilling tegengaat.
De nieuwe visie raakt alle pijnpunten van de huidige landbouw aan en lijkt een gemeenschappelijke basis voor een omslag in de landbouw. De minister presenteerde geen blauwdruk van een kringlooplandbouw, maar voorziet een langdurig proces waarin de overheid wetgeving moet aanpassen, bedrijven kringloopprincipes moeten toepassen en de consument een betere prijs voor zijn voedsel betaalt.
Bouwstenen
WUR leverde belangrijke bouwstenen voor de visie. Martin Scholten, directeur Animal Sciences Group van WUR, stelde begin 2017 in Den Haag al een radicale aanpassing van de landbouw voor en presenteerde de eerste schets van een kringlooplandbouw. Later diepte Scholten, die de inzichten van een groep Wageningse onderzoekers uit meerdere kenniseenheden verwoordt, dat concept uit in een briefing voor Tweede Kamerleden. Na de presentatie van de landbouwvisie van de minister, op een boerderij nabij Delft, kreeg ook Scholten daarom complimenten van andere aanwezigen voor zijn inbreng.
Er staat weinig nieuws in de visie. Op ons bedrijf hebben we al grondgebonden landbouw
Boer Eric Smale uit Joppe
Wat de visie in praktijk betekent, moet nog blijken. Is het een fundamentele omschakeling van ons voedselsysteem of oude wijn in nieuwe zakken? Twee boeren die mochten reageren op de visie van Scholten, kampten met die vraag. ‘Er staat weinig nieuws in de visie’, vond melkveehouder Eric Smale uit Joppe. ‘Op ons bedrijf hebben we al grondgebonden landbouw waarin de boer de mest rijpt voor gebruik op eigen land. Minder kunstmest gebruiken juich ik toe.’
Compost
Akkerbouwer Pieter Korst uit Steenbergen zag zichzelf niet als kringloopboer, omdat hij kunstmest en pesticiden gebruikte voor zijn aardappelteelt. Maar ook weer wel, want hij zorgde voor bodemkwaliteit – met compost, dierlijke mest en groenbemesters – en hij werkte samen met het melkveebedrijf van zijn buurman. Korst leverde veevoer aan en kreeg mest van buurman en vormde zo een kringloop.
Het voorbeeld van Korst maakte duidelijk dat je kringlooplandbouw kunt organiseren in de keten, zonder extra kosten. Maar hoe zorgt deze vernieuwing ervoor dat de boer een betere prijs ontvangt voor zijn producten, zodat hij niet langer op kostprijs hoeft te concurreren? De minister hoopt daarbij op ‘nieuwe verdienmodellen’ waarbij banken ‘op een andere manier naar hun financieringsrol gaan kijken’ en de consument extra betaalt voor regionale producten. Hoe dit handen en voeten moet krijgen, is nog onduidelijk, want dit is een visie op hoofdlijnen. Ze nodigde de marktpartijen uit om de krachten te bundelen voor de kringlooplandbouw.
Lees ook:
Pleidooi voor radicaal andere landbouw
WUR schetst de contouren van de nieuwe kringlooplandbouw