Wat gebeurt er als je een rationele wetenschapper naast een creatieveling zet en ze vervolgens de vrije hand geeft? Kennisfestival Food4You waagde zich op dit gladde ijs, met een verrassend resultaat. Zo werd Laura Bouwman, universitair docent gezondheid en maatschappij, gekoppeld aan gamedesigner Berend Weij. Ze presenteren nu: de virtuele keukentafel. Met deze app wisselen gebruikers verhalen over eten uit: hoe vaak je vlees eet, wat je inspireert in de keuken of een eigen verhaal. De makers gaan ervan uit dat deze informele uitwisseling van gegevens het eetgedrag van gebruikers verbetert. Een aanpak die exact past in Bouwmans onderzoeksgebied Salutogenese. Daarin overheerst de visie dat we ons niet moeten richten op het vermijden van ziekmakers, maar juist moeten zoeken naar bronnen van gezondheid.
Bouwman denkt dat hét gesprek aan de keukentafel zo’n bron is. Wat we tegenwoordig eten wordt volgens haar sterk gedicteerd door experts en marketing. Dit continue zenden van bovenaf zou afstand tussen consumenten en voedsel creëren. Bouwman: ‘Inspiratie voor gezond eten moet weer terug naar de alledaagse gesprekken aan de eettafel.’ In de praktijk zien gebruikers op hun (tablet)computer of smartphone een eettafel met daarop een kaartenset. Deze personaliseren ze met foto’s en met eigen verhalen. Verder kunnen ze rondneuzen in de verhalen van andere mensen en enkele experts, en natuurlijk reageren, delen en liken via Facebook. Juist dit proces wil Bouwman onderzoeken: ‘Met de app krijg je echt kijk op wat mensen aan zo’n keukentafel zeggen en hoe de sociale normen rond ons eten worden bepaald.’ Natuurlijk moet het programmaatje uiteindelijk tot gedragsverbetering leiden, maar indirect en zonder te preken. ‘Het streven naar gedragsverandering ligt er vaak te dik bovenop,’ zegt Weij. ‘Je moet mensen juist nieuwsgierig maken, ze sociaal laten aanhaken.’
Harde indicatoren
Het is moeilijk te zeggen wanneer dit doel is bereikt. Bouwman hoort andere wetenschappers al weer zuchten over het gebrek aan meetbaarheid: ‘We zetten gebruikers niet op de weegschaal en het is dus lastig harde indicatoren te vinden voor succes. Wij streven naar actieve betrokkenheid bij voedselkeuze als indicator voor succes, hoe we dit precies kunnen meten, daar komen we te zijner tijd op terug.’ De makers zelf beleven al veel plezier aan de app voordat eerste gebruiker zich überhaupt heeft geregistreerd. Enthousiast speculeren ze over deelnemers die (virtuele) eet- of kookclubs beginnen. Of een groot feest waar ze elkaar ontmoeten. Maar eerst moet hij nog tijdens Food4You gepromoot worden, aan – hoe kan het ook anders – een echte keukentafel.