Anno 2012 is er nog exact één populatie Europese rivierkreeften in Nederland: enkele honderden dieren die in een Arnhemse vijver leven. Een plek die niet eens de ideale leefomstandigheden biedt, maar zo geïsoleerd is dat kreeften konden overleven. ‘Het is eigenlijk een wonder dat het al zo lang goed gaat,’ zegt onderzoeker Fabrice Ottburg van Alterra. In het verleden leefde de kreeft verspreid over Zuidoost Nederland in beken, rivieren, maar ook meren en plassen. Het door Alterra geleide plan [pdf] is een voorzichtig stapje naar herstel. Samen met het Geldersch Landschap zijn dit jaar de eerste kreeften gekweekt en komende zomer worden de jonge kreeftjes uitgezet. Hierdoor moeten er tien nieuwe locaties bijkomen, zodat de soort niet plotseling kan verdwijnen. ‘Calamiteitenspreiding,’ zoals Ottburg het noemt. De onderzoekers kiezen hierbij uitzetlocaties zonder vissen of exotische kreeften voor een grotere succeskans. Daarna volgt de uiteindelijke stap naar echte beken. Eerder herintroducties in Duitsland waren zeer succesvol, vertelt Ottburg. Er is dus reden voor optimisme. Bovendien zijn voorname oorzaken voor de terugloop weggenomen; de kanalisatie van beken, waterverontreiniging en de komst van exotische rivierkreeften. Ottburg: ‘De laatste tien, vijftien jaren krijgen beken juist weer ruimte om te meanderen en is de waterkwaliteit verbeterd, zo vormen zich weer diverse leefgebieden voor kreeften.’ Toch zijn er nog steeds bedreigingen. Zoals de concurrentie van invasieve kreeftsoorten die in ons land leven. Deze dragen bovendien de kreeftenpest, een schimmelziekte die funest is voor haar Europese zustersoort. Opvallend is dat Alterra in 2003 al een rapport [pdf] uitbracht over de Europese rivierkreeft. De daarin beschreven precaire situatie en voorgestelde oplossing lijken nog steeds actueel. ‘Ik weet niet waarom het plan toen niet van de grond kwam,’ vertelt Ottburg, die in 2003 niet betrokken was. ‘Dit zijn vaak zaken van de lange adem. Er moet een "gek" zijn die de kar wil trekken en soms is de politieke wil er niet.’ Dit maal lijken de omstandigheden gunstiger. Afgelopen november presenteerde Alterra, in opdracht van het ministerie van Economische Zaken, het rapport Europese rivierkreeften in Nederland. Inmiddels schaarden twintig organisaties zich achter het plan. Het gaat hierbij om overheden, waterschappen en natuurorganisaties. Bovendien wil Ottburg nu de kar trekken, samen met collega Ivo Roessink en het Geldersch Landschap. ‘Het zijn prachtige beesten,’ zegt hij. ‘En ik vind dat we dit niet door onze vingers moeten laten glippen.’
Reddingsplan voor rivierkreeft
Twintig organisaties willen samen voorkomen dat de Europese rivierkreeft verdwijnt uit ons land. Zij volgen hierbij een plan dat voorziet in monitoring, kweek en herintroductie van de enige oorspronkelijke Nederlandse rivierkreeft.
