De essays behandelen uiteenlopende onderwerpen, maar altijd met een grensoverschrijdende interesse als uitgangspunt. Zo beschrijft Fresco regelmatig het belang van de kunsten, die ons vernieuwende ideeën en heldere inzichten kunnen opleveren. Dit illustreert ze door onder andere de vergelijking te maken tussen de monsters in het schilderij ‘De Tuin der Lusten’ van Jheronimus Bosch en de discussie rondom de muis met het menselijke oor op zijn rug. Volgens Fresco representeren ze allebei de angst voor hybriden, en kennelijk is deze niet nieuw.
In veel van de essays uit Fresco haar zorgen over de afbraak van het belang van wetenschappelijke feiten in publieke debatten. Vooral de emotie regeert en wetenschap lijkt niet meer te zijn dan slechts één van de vele meningen. Fresco’s antwoord op deze trieste ontwikkeling is ‘Lernen’. Hiermee bedoelt ze dat we nieuwsgierig moeten blijven, continu kritisch blijven op ons wereldbeeld en vooral: vragen blijven stellen. Hoewel dit een mooi pleidooi is, is het bepaald geen sinecure. Tijdens het lezen rees bij mij regelmatig de vraag: ‘Maar hoe dan?’
Eén van de bijzonderste essays is toch zeker ‘De liefde voor kennis, of het rapport van de Universiteit van Oeloemia’, brieven van de fictieve dr. Sarastro. Hij constateert geshockeerd hoe het ervoor staat met het Nederlandse universiteitsleven.
Maar in dit land vindt onderwijs plaats … door overwerkte docenten die geen tijd hebben voor de grote aantallen studenten die zij onder hun hoede hebben. Onder de leuze van zelfwerkzaamheid heeft men vele hoorcolleges afgeschaft, en dat terwijl de kunst van het luisteren de eerste stap is in de rijping van de jonge geest.
De zorgen van dr. Sarastro leven ook binnen Wageningen University. Want wat verandert er allemaal als de groei van de universiteit doorzet? Wat voor effecten heeft dat op het persoonlijke karakter en de kleinschaligheid? Hopelijk hoeft de kwaliteit van onderwijs niet onder de expansie van onze universiteit te lijden!
Het boek is een combinatie van wetenschappelijke en persoonlijke stukken. Zo blikt Louise Fresco op een gegeven moment terug naar haar jeugd, naar de aardrijkskundeles waarin ze geconfronteerd werd met de armoede en ellende in de wereld. Ze realiseerde zich dat het niet vanzelfsprekend is dat je in een rijk land wordt geboren, waar je vrijwel zeker bent van een dak boven je hoofd en eten op je bord. Die realisatie bracht een gevoel van verantwoordelijkheid teweeg; je moet de middelen die je hebt inzetten voor een betere wereld. Dat gevoel is wat haar naar Wageningen bracht, en dat gevoel leeft hier nog steeds.
Het leidmotief ‘kruisbestuiving’ komt in elk essay op een andere manier terug, waardoor het boek telkens nieuwe inzichten biedt. Ik betrapte mezelf er vrij vaak op dat ik in de leegte zat te staren, te filosoferen over wat ik allemaal las. Want: hoe meer je leert, hoe meer er is om vragen over te stellen…
Anne Schuurmans is student International Development.