© Roelof Kleis
Niet door een retourtje Mars te boeken. Zover is het voorlopig nog niet. Sterker nog, haar onderzoek moet een klein steentje bijdragen aan het antwoord op de vraag of we ooit op Mars kunnen leven. Tack zoekt het dichterbij huis, in het Reactor Instituut Delft, onderdeel van de TU Delft. Daar gaat ze plantjes bestralen alsof ze aan het oppervlak van Mars staan te groeien.
Ondergronds
De proef van Tack is onderdeel van het onderzoek van Wieger Wamelink. Hij probeert al geruime tijd uit te vogelen of en hoe je groenten kunt kweken op Mars. Wamelink gaat ervan uit dat tuinieren op Mars ondergronds zal moeten, omdat het stralingsniveau aan het oppervlak te hoog is. Maar dat is een aanname. ‘Ik kan ongelijk hebben, maar dat is dan wel goed nieuws, want dan hoeft tuinieren dus niet ondergronds.’
We kunnen alleen de equivalente dosis straling nabootsen, niet het stralingsspectrum op Mars
Nynke Tack
Plantjes op Mars krijgen dagelijks ongeveer 610 micro-Sievert te verduren. Ter vergelijking: op aarde is dat 36 micro-Sievert. Dat scheelt nogal. Toch valt die dosis volgens Tack wel mee. ‘De dosis die we gebruiken om mutaties op te wekken liggen in de orde van enkele Sievert, dus een miljoen keer hoger.’ Naar verwachting veel schadelijker dan de standaard-dosis op Mars zijn de pieken die optreden bij uitbarstingen aan het oppervlak van de zon.
Zonnevlekken
Naast de ‘gewone’ straling gaat Tack daarom ook de straling tijdens zonnevlekken simuleren door 50 keer de gewone dagelijkse dosis straling toe te dienen. Overigens is ook dat maar een nabootsing. Tack: ‘We kunnen alleen de equivalente dosis straling nabootsen, niet het stralingsspectrum op Mars. Daarvoor heb je ook hoog-energetisch neutronen en protonen nodig.’ Tack werkt met γ-straling van Co60-istopen.
Om de stralingsproef te mogen doen, moet Tack een pittige cursus doorlopen. Het examen daarvan, valt halverwege de geplande experimenten. ‘Daarom krijg ik de eerste weken een babysitter die mij begeleidt’, grinnikt ze. Tack begint eind deze maand en moet voor Kerst klaar zijn. Ze voert de proeven uit met tuinkers en rogge. Gisteren vertrok ze met alle benodigde spullen naar Delft, waar ze tijdelijk gaat wonen.
Buitenaards
Deze week rondde Wamelink zijn wormenexperiment af. Hij liet wilde rucola (rocket in het Engels!) op Marsgrond groeien in aan- of afwezigheid van wormen. Daarbij deed zich een opmerkelijk bijeffect voor: sommige wormen plantten zich voort. ‘In een pot waren alle vier wormen die waren uitgezet nog aanwezig plus een kleintje. Het eerste buitenaardse leven’, grapt Wamelink. In andere potten trof Wamelink nog twee jonkies aan.