Wetenschap
Onderzoek
Opinie

Opinie: WUR moet meer aandacht besteden aan wetenschapsfilosofie

Gepensioneerd tropisch landbouwkundige Toon van Eijk woonde verschillende lezingen bij tijdens het seminar 'What is Life?'. Hij is van mening dat de universiteit die vraag filosofischer had kunnen invullen.
Gastredacteur

Een van de lezingen tijdens het What is Life symposium © Guy Ackermans

Onderstaande tekst is een ingezonden stuk aan Resource van Toon van Eijk.

Lee Cronin zei in zijn presentatie tijdens de diesrede: ‘Het grootste probleem is dat fysici, chemici en biologen een andere taal spreken en elkaar vaak niet begrijpen.’ Dat is inderdaad een groot probleem, maar er is mijns inziens een nog fundamenteler probleem. Interdisciplinair werk in multidisciplinaire teams komt niet tot stand zonder een basale kennis van verschillende vakgebieden. Daarom zijn er meer academisch opgeleide generalisten nodig, iets waar Wageningen vroeger om bekend stond. Maar ook dat is niet voldoende om duurzame landbouwsystemen te ontwikkelen.

We have no clue

Maandag de 12e maart was ik op het symposium ‘What is life?’. Daar gaven hoogleraren op het vakgebied van chemie, theoretische biologie en genetica letterlijk en figuurlijk (voorbij)flitsende presentaties. Het uiteindelijke antwoord op de vraag van die middag ‘what is life’ kwam neer op ‘life is an emergent property’. Op de logische vervolgvraag ‘what is emergent’ was het eerlijke antwoord van de chemie hoogleraar ‘we have no clue’. En ik kreeg sterk de indruk dat ook de andere hoogleraren niet verder kwamen met een definitie of omschrijving van wat (biologisch) leven is.

Woensdag middag de 14e maart op het seminar ‘Editing the genome: challenges and opportunities’ en op woensdag avond in de Dialoog over ‘Creating Artificial Life’ werden wederom interessante (en voorbijflitsende) presentaties gegeven door een aantal hoogleraren over zaken gerelateerd aan ‘gene editing’ en ‘artificial life’. Het gemaakte onderscheid tussen biologisch leven en artificieel leven roept wel de vraag op hoe artificieel leven te definiëren als we eigenlijk geen ‘clue’ hebben van wat biologisch leven is.

Paradigma

Dit alles vond plaats in het ‘Wisdom & Wonder Pavilion’. Wijsheid is iets anders dan het verzamelen van steeds meer academische kennis (wat op zich wel belangrijk en leuk is). Zou het mogelijk zijn dat ‘leven’ (en ook bijvoorbeeld ‘bewustzijn’) echt ‘emergente’ eigenschappen zijn in de zin van behorend tot een ander domein dan het domein van de werkelijkheid dat bestreken wordt door het dominante positivistische wetenschappelijke paradigma? Wat als ‘leven’ inderdaad een ‘wonder’ of ‘mysterie’ is en misschien wel altijd blijft? En als dat zo zou zijn, zou het dan niet logischer geweest zijn om op de eerste dag van de seminars eerst die vraag te stellen alvorens over te gaan tot beschouwingen en speculaties over chemische, fysische en biologische technologieën?

Dr.ir. Toon van Eijk is gepensioneerd tropisch landbouwkundige. Hij promoveerde in 1998 op een proefschrift over zijn werkervaringen in Afrika.

Is de (overigens prachtige) naam van het paviljoen ‘toevallig’ tot stand gekomen of was er (onbewust of beter gezegd minder-bewust) toch al een vermoeden dat we geen antwoord op de vraag ‘what is life’ zouden krijgen tijdens de gezellige seminars? Op de website met de aankondiging van de seminars staat: ‘answers require conceptual assumptions about when we call something ‘alive’ and when we do not’. Dat klopt helemaal, maar vervolgens wordt daar dan niet mee begonnen en gaan we gelijk over tot het bespreken van chemische, fysische en biologische technologieën. De Wageningse praktisch-georiënteerde doe-mentaliteit in actie, die ik zeer waardeer, maar misschien is het toch raadzaam om wat meer aandacht aan wetenschapsfilosofische en ontologische (wat is de uiteindelijke aard van ieders werkelijkheid?) vraagstukken te besteden. Dat zou wel eens praktische vruchten kunnen afwerpen omdat dan de landbouwwetenschap echt geworteld is in … ja wat? … what’s life?

Leave a Reply


Je moet inloggen om een comment te plaatsen.