Wetenschap
Social sciences

Hilhorst: ‘Geef vluchtelingen een Visa-kaart’

Zet de Syrische vluchtelingen niet in kampen, maar geef ze een Visa-kaart. Dat adviseert hoogleraar Humanitaire Hulp en Wederopbouw Thea Hilhorst, net terug van een tour door het Midden-Oosten.
Albert Sikkema

<foto: Syrische vluchtelingen in Saida, Libanon>

De Syrische vluchtelingen zitten als ratten in de val, constateert Hilhorst na een bezoek aan Griekenland, Libanon, Jordanië en Turkije. De buurlanden hebben de grens met Syrië dichtgegooid. ‘In de grenszone tussen Syrië en Jordanië zitten 50.000 vluchtelingen in een niemandsland. Elke dag rijden hulpverleners naar dit grensgebied met spullen, terwijl de vluchtelingen worden beschoten. In het grensgebied tussen Syrië en Turkije zie je hetzelfde verhaal. Alleen de grens met Libanon is poreus, daar komen nog geregeld vluchtelingen aan via smokkelroutes.’

Hilhorst, momenteel parttime hoogleraar in Wageningen en Rotterdam, trok drie weken door de buurlanden van Syrië. Komende week is de eerste VN-wereldtop over humanitaire hulp in Istanbul. Voorafgaand aan die conferentie wilde ze een beeld krijgen van de vluchtelingencrisis.

In Libanon zitten al ruim anderhalf miljoen Syrische vluchtelingen, op een totaal van 4,5 miljoen inwoners. Hilhorst: ‘Overal zitten vluchtelingen, in alle café’s en restaurants werken Syriërs. Libanon wil officieel geen vluchtelingenkampen, maar er zijn nog steeds Palestijnse kampen en daar komen nu veel Syriërs terecht. Het kamp in Saida is gegroeid van 70.000 naar 110.000 mensen, op een oppervlakte van 1,1 vierkante kilometer. Daar zitten vijftien elkaar bestrijdende milities. Volgens mijn gids in het kamp krijg je daar een kamer als je een zoon levert aan de militie. Die gaat dan vechten in Syrië of jihad voeren in Europa. Vluchtelingen kunnen terrorisme binnen brengen – dat moeten we onder ogen zien.’

Maar de meeste vluchtelingen in Libanon zitten niet in kampen. Die zitten op informal settlements bij boeren, waar ze een tentje opzetten op een stukje grond en wat geld verdienen in de land- en tuinbouw. Of ze huren met z’n allen een huis en zoeken zwart werk. De meeste vluchtelingen zoeken een huis in de straat en zijn zelfredzaam. Tot hun spaargeld bijna op is en ze een mensensmokkelaar inhuren om hen naar Europa te brengen. ‘De Libanese economie was al ingesteld op vluchtelingen, maar er ontstaan nu wel spanningen omdat de Syriërs de laag opgeleide Libanezen verdringen op de arbeidsmarkt.’

Ook in Jordanië en Turkije zit hooguit tien procent van de vluchtelingen in grote kampen. Hilhorst was op bezoek bij een gezin in het Turkse Izmir. ‘Met negen personen – twee mannen, twee vrouwen, vijf kinderen – wonen ze op twee kamers. Een van de mannen maakt handtassen en verdient 500 dollar per maand, waarvan hij 250 aan huur uitgeeft. De ander heeft een hernia en verzorging nodig. Ze verdienen net niet genoeg en krijgen spulletjes van een hulporganisatie die hen regelmatig thuis opzoekt. Het is vaak beter om niet in een kamp te zitten. Maar dan moet het land de vluchtelingen wel registreren, zodat ze rechtsbescherming krijgen en naar een school en ziekenhuis kunnen.’

Hilhorst zag een nieuwe ontwikkeling in Libanon. ‘Daar kreeg een deel van de vluchtelingen een soort Visa-kaart. Daar staat geld op en die kunnen ze soms alleen gebruiken in supermarkten, voor voedsel. Die kaart wordt betaald door de vluchtelingenorganisatie UNHCR. Tien jaar geleden kon dit niet, maar nu wel door de technologische innovatie. Ook hier is registratie belangrijk, om te voorkomen dat vluchtelingen zich op vier plaatsen melden om zo’n kaart te krijgen.’

De Visa-kaart ondersteunt de kleinschalige opvang van vluchtelingen, die wat Hilhorst betreft de voorkeur moet krijgen boven de grootschalige opvang in kampen. ‘Dat zie je ook in Nederland. De grootschalige opvang leidt tot gedoe en protest, terwijl één huis met vluchtelingen in de straat geen probleem is en leidt tot burenhulp. Dat zie je in Libanon en Jordanië ook, daar ontstaan buurtcentra waar veel vluchtelingen met problemen advies krijgen en worden doorverwezen naar de juiste instanties. Mijn advies is: maak vluchtelingen zo normaal mogelijk en help ze om zichzelf te redden. Dat betekent een goede registratie, rechtsbescherming, toegang tot gezondheidszorg en onderwijs en economische ondersteuning. Helaas ontbreekt dat op dit moment op steeds meer plaatsen.’

Leave a Reply


Je moet inloggen om een comment te plaatsen.