Organisatie
Achtergrond

Groepswerk in de polder

Nergens in het internationale Wageningen zijn cultuurverschillen zo tastbaar als bij het werken in groepen. Het valt niet mee, samenwerken in de multicultipolder.

Groepswerk is van grote waarde voor het onderwijs in Wageningen. .’Er zitten veel voordelen aan’, verklaart Dine Brinkman, docent interculturele communicatie bij Educatie- en Competentiestudies. ‘Je komt in contact met andere expertises. Buitenlandse studenten hebben vaak al werkervaring en nemen die mee. Ze brengen verschillende competenties mee en een ander perspectief dat je aan het denken zet. Daarbij doe je allerlei sociale vaardigheden op: vergaderen, besluiten nemen, omgaan met leiderschap, etc.’ Maar voor veel van onze internationale studenten is het een compleet nieuwe ervaring. En niet zonder meer een positieve. ‘Iedereen moet in stilte naar de leider luisteren. De andere deelnemers van de groep zijn ondergeschikt aan de leider. Iedereen moet de aangewezen leider gehoorzamen.’ Brinkman glimlacht als ze het voorleest. ‘Dit is wat een Taiwanese studente schreef. Ik laat mijn studenten aan het einde van de cursus altijd een korte bespiegeling schrijven op iets wat ze hebben meegemaakt. Dit zijn ideeën over leiderschap die heel anders zijn dan westerlingen gewend zijn.’ Botsende ideeën over leiderschap komen regelmatig voor in groepswerk. Is een voorzitter de baas of een gelijke die toevallig is aangesteld om het proces te bewaken? Een belangrijke oorzaak van conflicten is volgens Brinkman dat Nederlandse (westerse) studenten productgericht zijn en veel internationale studenten procesgericht. ‘Productgericht wil zeggen: dat paper moet af. Dat betekent dus: we werken efficiënt, we verdelen de taken en we stellen deadlines. Mensen uit Azië en Afrika investeren veel meer in de relatie, het proces, het kweken van vertrouwen. Die tegenstelling tussen taak en relatie botst. Nederlanders zijn erg taakgericht; zij vinden het belangrijk dat iets gedaan wordt en af komt. Buitenlandse studenten zijn veel meer op hun rol gericht: je doet alleen datgene wat bij je rol past. Dat is geen onwil van buitenlanders, maar een andere manier van kijken.’ Hamvraag is natuurlijk hoe je die verschillen te lijf gaat. Volgens Brinkman draait het allemaal om verwachtingen. ‘Je moet aan het begin van het groepswerk de tijd nemen om expliciet te bespreken wat ieders verwachtingen zijn. Wat draagt iedereen bij? Hoeveel tijd gaan we erin steken? Wat is de deadline? Wat zijn ieders kwaliteiten? Wat verwachten we van de voorzitter? Werken we ook in het weekeinde? En, heel belangrijk: hoe hoog moet het eindcijfer zijn? Nederlanders gaan vaak voor een zes of een zeven, buitenlanders voor een negen.’ Onbegrip en ergernis is er vaak over die onbedwingbare drang van Nederlanders om te discussiëren. We kunnen het niet helpen, zegt Brinkman. ‘Nederlandse studenten leren door veel te discussiëren, veel vragen te stellen en opinies te delen. Dat wordt in ons onderwijssysteem erg gestimuleerd. Maar buitenlandse studenten vinden dat gevraag ergerlijk en gemakzuchtig. Zij leren door zelf te lezen en te luisteren. Wij leren door te argumenteren, voor veel internationale studenten is dat nieuw.’ Even nieuw en ergerlijk is die beruchte Nederlandse directheid. ‘Daar hebben buitenlandse studenten erg last van. De directe feedback, het direct je mening geven, dat is voor buitenlanders vaak heel bedreigend, beledigend en onbeleefd’, weet Brinkman. ‘Aziaten en Afrikanen streven naar harmonie in de groep. Argumenteren en negatieve feedback geven verstoort die harmonie. En dus zeggen ze ja ik ben het ermee eens, terwijl ze nee bedoelen. Terwijl indirectheid voor Nederlanders juist vervelend en onduidelijk is.’ Toch valt er wel een mouw aan te passen. Brinkman: ‘Bijvoorbeeld door feedback meer online te doen in plaats van face-to-face. Dat is minder confronterend. Sommige dingen kun je beter niet in groepsverband doen. Probeer bovendien minder direct te zijn. Geef bijvoorbeeld opties, zodat er een keuze is. Wij zeggen heel vaak: begrijp je me? Dat kan heel beledigend zijn. Je kunt beter zeggen: zal ik het voor de duidelijkheid nog een keer herhalen? Dat is veel indirecter.’ Eigenlijk, vindt Brinkman, zouden studenten zich beter kunnen voorbereiden op het werken in internationale groepen. Jaarlijks volgen ruim 120 studenten haar module Intercultural Communication Skills. Als ondersteuning van het vak Academic Consultancy Training. Een schijntje als je dat afzet tegen het vele groepswerk dat het Wageningse curriculum telt. En de module is niet eens verplicht. ‘Het is geen kwestie van onwil’, zegt Brinkman, ‘maar alles wat je extra aanbiedt, gaat ten koste van iets anders. Ik weet dat er initiatieven zijn om het curriculum aan WUR internationaler te maken. Interculturele communicatie zou daar een onderdeel van kunnen zijn.’

Haoran Yang

Environmental Sciences ‘Nederlanders geven makkelijk hun mening, zijn uitgesproken in het uiten van hun ideeën of ze nu gelijk hebben of niet. Aziaten en mogelijk ook Afrikanen willen luisteren. Ze zeggen pas iets als ze zeker weten dat het zinvol is wat ze zeggen. Nederlandse studenten zouden meer ruimte en support kunnen geven aan anderen in de groep om zich uit te spreken. Een ander verschil is het denken over hiërarchie. In de Aziatische cultuur is de voorzitter de baas. Maar in de Nederlandse cultuur is de voorzitter een gelijke. Het is erg belangrijk om dat te weten. Veel Aziaten begrijpen dat niet. Het heeft allemaal te maken met het poldersysteem. Ik kreeg dat in de gaten na mijn eerste workshop en mijn werk bij VeSte en in de Studentenraad. Het groepswerk is als het Nederlandse landschap: plat en weinig hiërarchisch.’

Yingying Zhang

Applied Communication Sciences ‘Groepswerk komt in het Chinese onderwijs weinig voor. Maar ik vind het prima. Het is mijn keuze om in het buitenland te gaan studeren, dan moet je je ook aanpassen. Tegen Nederlandse studenten zou ik zeggen: ben je bewust wat het is om in een internationaal team te werken. Accepteer dat het anders is dan met alleen Nederlanders. Accepteer de uitdaging. Nederlandse studenten uiten zich vrijuit en direct. Maar geef ook ruimte aan anderen in de groep. Vooral in het begin. Blijf nederig en beleefd en gebruik cultuurverschillen (‘Zo doen wij het nou eenmaal’) niet als excuus.

Leave a Reply


Je moet inloggen om een comment te plaatsen.