‘Een korting van 2 procent kost de veehouders veel inkomen’

‘Het bijzondere is’, zegt Willy Baltussen van het LEI, ‘dat dit een eenzijdige actie is van Albert Heijn. AH heeft een contract met haar leveranciers en past die nu eenzijdig aan. Het is alsof je een auto hebt verkocht en de koper zegt op het laatste moment: ik wil ‘m goedkoper. De leveranciers zijn de voedingsmiddelen al aan het maken en worden nu met de korting geconfronteerd. Ze hebben geen keuze, ze raken hun spullen anders niet kwijt, ze zitten gevangen.’ Is dat toegestaan? ‘Daar ga ik niet over, dat moet de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) bepalen.’ Welke leveranciers worden hierdoor gedupeerd? ‘Dat weet ik niet, maar het feit dat er melkveehouders en varkenshouders hebben geprotesteerd bij het hoofdkantoor van Albert Heijn geeft aan dat zij blijkbaar worden getroffen. Zij zijn geen directe leveranciers aan AH, maar als die een korting bedingt bij vleesleverancier VION en melkleverancier Friesland Campina, rekenen die de korting door aan hun leveranciers.’ 2 Procent is niet veel. ‘Voor de consument is 2 procent niet veel, maar voor de Nederlandse boeren wel. De varkenshouders zijn blij met een marge van 5 procent. Als daar 2 procent vanaf gaat door deze kortingsactie, houdt de varkenshouder nog maar 60 procent van zijn inkomen over. Dus voor hem is die korting giga-veel. De marges in de land- en tuinbouw zijn klein.’ Dat brengt ons op de margeverdeling in de voedselketen. Strijken de supermarkten alle winst op? ‘Er zijn machtsverschillen tussen de partijen in de voedingsketen. De inkopers van de supermarkten kunnen kiezen voor de voordeligste aanbieder. De hamvraag is: misbruiken ze hun macht? Daar hebben we onderzoek naar gedaan en dat kunnen we niet hard maken. Zo is de markt voor varkensvlees, die we vorig jaar hebben onderzocht, transparant. Prijsstijgingen en -dalingen worden netjes doorgegeven in de keten, de marges veranderen niet bij prijswijzigingen. Er is een soort vaste regel in de vleesketen, de prijs tussen de boerderij en de winkel gaat met een factor 5 omhoog. Kost een vleesvarkens vanaf de boerderij 1,50 euro per kilo, dan kost het ‘gemiddelde varkenslapje’ 7,50 in de winkel. Als de kosten voor de veehouders 0,10 euro hoger worden, dan gaat de winkelprijs 0,50 omhoog.’ Dan is de marge bij de super toch 5 keer zo hoog? ‘Nee, de opbrengstprijs is 5 keer zo hoog, maar we weten niet welke kosten de supermarkten maken. Misschien moet die een deel van het biologisch vlees weggooien, omdat het over de datum is. De marge zegt dus niet altijd hoeveel de supermarkt verdient aan vers voedsel. We kennen niet alle geheimen van de markt.’