Slachterij VION sjoemelt met het Beter Leven-keurmerk voor varkensvlees, stelt tv-programma Zembla. Bovendien schiet de controle op de slachthuizen door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) flink tekort, blijkt uit nieuw onderzoek. Waarom sjoemelen voedselproducenten? ‘Omdat de pakkans klein is’, zegt Esther van Asselt van RIKILT. Ze doet onderzoek naar de belangrijkste oorzaken van gesjoemel met voedsel.
Wat zijn de belangrijkste oorzaken?
‘Er zijn elf factoren die een rol spelen. Centraal daarbij staat de kosten-baten-afweging: wat levert gesjoemel op en wat zijn de mogelijke boetes? De pakkans speelt een belangrijke rol, dus de inschatting dat je tijdens een inspectie tegen de lamp loopt. De overheid heeft de afgelopen 15 jaar enorm bezuinigd op de NVWA. Door die bezuinigingen zijn er veel minder inspecties in de slachthuizen. Hoe minder inspecteurs, hoe kleiner de kans dat misstanden aan het licht komen. Ook de acceptatie van wetgeving en de sociale controle zijn belangrijke factoren bij gesjoemel.’
En reputatieschade?
‘Zeker, het NVWA speelt daarop in: ze publiceert steeds vaker overtredingen van de regels op internet. Daarom verbaast het me ook dat er zou worden gesjoemeld bij VION, want dat is de marktleider in Nederland. Voor een groot bedrijf is reputatie heel belangrijk, in dit geval het beeld dat VION meer kwaliteit wil leveren met Beter Leven-vlees en niet alleen op prijs concurreert.’
Hoe los je de problemen op?
‘Zonder extra controle verandert er niets. Ik zou de NVWA uitbreiden als ik het voor het zeggen had. Verder denk ik dat de keurmeesters meer moeten rouleren tussen de verschillende slachterijen, zodat de controle minder persoonsafhankelijk is.’
Zijn er sectoren waar het goed gaat?
‘RIKILT heeft laatst in een kleine steekproef biologische eieren onderzocht op de herkomst en die bleken inderdaad bijna allemaal biologisch te zijn. Voor de Nederlandse eiersector lijkt het controlesysteem dus beter te werken.’