Wetenschap
Nieuws

Zomergast Adriaan Geuze houdt lofrede op polderlandschap

Adriaan Geuze, bijzonder hoogleraar Landschapsarchitectuur aan Wageningen Universiteit, was gisteren te gast in het tv-programma Zomergasten. Hij vertelde gepassioneerd over de Nederlandse kunst land te maken.
Rob Ramaker

Foto: Maaike Engels (Urbi et Orbi)

Tijdens het drie uur durende Zomergasten worden jaarlijks zes gasten, waaronder kunstenaars en wetenschappers, geïnterviewd aan de hand van videofragmenten.

Geuze raakte in zijn jeugd gefascineerd door de Nederlandse polders. De aanleg hiervan begon met middeleeuwse boeren en monniken die moerasgebieden drooglegden. Eeuwen later leverde dit een typisch Nederlandse aanpak op, waarbij ingenieurs een masterplan bedachten, onderzoek deden in het klein en het plan dan stapje voor stapje uitvoerden. Geuze illustreerde dit met fragmenten van hoogtepunten als de Zuiderzee- en deltawerken.

Deze Nederlandse aanpak is volgens Geuze een middenweg tussen de Russische drang tot plannen en de Amerikaanse reflex alles over te laten aan de markt. Zo faalden, terwijl Nederland de Zuiderzeewerken aanlegde, in beide landen enorme projecten om land te maken. De ontginning van de prairie zorgde in de VS voor een Dust bowl en in de Sovjet-Unie verhongerden miljoenen mensen door het collectiviseren van talloze boerenbedrijfjes.

Ik vind dat we niet te veel over dit onderwerp moeten praten

Adriaan Geuze, bijzonder hoogleraar Landschapsarchitectuur

De teloorgang van deze traditie zorgt dan ook voor ‘paniek’ bij Geuze. Niet langer zijn ingenieurs leidend maar ‘juristen en managers’. En zij geven niet om visie en mooie landschappen maar kijken slechts of procedures zijn gevolgd. Het zorgt voor rommelige landschappen langs de snelweg; kleurrijke koophallen, fastfoodrestaurants en verlichte reclamepalen. En deze plannen onttrekken zich aan democratisch controle. ‘Heb jij dit besteld?’ vroeg Geuze retorisch aan presentator Wilfried de Jong, terwijl ze een panorama bekeken van een industrieterrein naast het Groene hart.

Helaas was er geen chemie tussen De Jong en Geuze. De interviewer leek niet altijd geboeid en pogingen tot doorvragen zorgden voor wrijving. Na een fragment waarin de Twin Towers instorten, werd dit het best duidelijk. Geuze duidde het fragment als een voorbeeld van de donkere kant van engineering. Een kwaadwillende kan feilloos uitrekenen hoe je de meeste schade aanricht, bijvoorbeeld met een lading kerosine. Toen De Jong vroeg wat dit betekende voor de Nederlandse dijken, reageerde de landschapsarchitect fel. ‘Ik vind dat we niet te veel over dit onderwerp moeten praten.’ De Jong poetste het ongemak weg door snel te schakelen naar het zicht op Leiden.

Hierdoor bleven veel kritische vragen ongesteld. Welke maatschappelijke en politieke verandering zorgden voor de verfoeide verschuiving van landschap naar ruimtelijke ordening? En hoe kijkt Geuze naar de ecologische gevolgen van de grote werken? In plaats daarvan voelde je de opluchting toen het in beeld de laatste lading keileem viel en de Afsluitdijk – en daarmee de avond – werd afgesloten.

Het gesprek met Adriaan Geuze kun je hier terugzien.

Leave a Reply


Je moet inloggen om een comment te plaatsen.