© Hans Smid
De foto’s staan online op een e-learning site van Wageningen Academic Publishers. Open Access, dus iedereen kan erbij. De module is een extraatje bij het nieuwe boek van Smids collega Arnold van Huis: Insects as food and feed, from production to consumption. Het boek geeft een overzicht van de stand van zaken op het gebied van het insect als eiwitbron voor mens en dier. Alle aspecten van kweek tot consumptie komen daarbij aan bod.
Rotary-view
In het boek staan tientallen fraaie en gedetailleerde foto’s van eetbare insecten. Maar fraai in overtreffende trap zijn de plaatjes van Smid op de online module. Dezelfde insecten, maar dan van alle kanten te bekijken door middel van een zogeheten rotary-view. Met de bijgeleverde zoomfunctie levert dat beelden van insecten op zoals je ze zelden ziet. De kleinste details haarscherp in beeld. Insecten worden monsters. Of kunstwerken, het is maar net hoe je ernaar kijkt.
Smid is naast onderzoeker aan insectenhersenen en –gedrag, ook macrofotograaf. Hij maakt close-up foto’s van insecten. De gebruikte rotary-view is op zichzelf niet nieuw. De betere webshops gebruiken het al lang om hun producten te etaleren. Maar voor Smid is het dat wel nieuw. ‘Ik ben geïnteresseerd in het gedrag van insecten, dus normaal fotografeer ik levende insecten. Hier gaat het om een zo gedetailleerd mogelijk beeld en zijn de insecten dood.’
Stapelen
Om alle details haarscherp in beeld te brengen is een grote scherptediepte nodig. Bij macrofotografie is dat een probleem. Normaal gesproken vergroten fotografen de scherptediepte door met kleine diafragma’s te werken. ‘Maar het nadeel daarvan is dat je diffractie krijgt. Met hele kleine diafragmaopeningen, krijg van die wollige foto’s die niet scherp zijn’, legt Smid uit. ‘De oplossing is dan om foto’s te gaan stapelen. Je maakt eenheleboel foto’s met dezelfde camera-instellingen, waarbij je het toestel steeds een beetje naar voren schuift.’
Je krijgt details in beeld die je normaal niet ziet. Voor onderwijs is dit fantastisch
Hans Smid
Het resultaat is dat op elke foto een klein deel van het onderwerp scherp is. Speciale computerprogramma’s filteren die scherpe delen uit zo’n hele stapel en lassen ze aan elkaar tot één volledig scherp beeld. De rotary-view ontstaat door nog een slag verder te gaan en het onderwerp uit 36 verschillende posities op die manier te fotograferen. Uiteraard doet Smid dat niet met de hand. In zijn thuisstudio is het hele proces geautomatiseerd.
Gepriegel
De foto’s van Smid zijn dus geen kiekjes. Elk rondombeeld van een insect bestaat uit 1000-2000 afzonderlijke foto’s. Dat kan alleen maar als de insecten lange tijd niet bewegen en dus dood zijn. Smid verdooft zijn insecten, vriest ze in en ontdooit ze voor de opnames om ze in een natuurlijke positie te kunnen fotograferen. ‘Het is een enorm gepriegel om antennes, pootjes en kop enigszins op een natuurlijke manier in beeld te brengen.’ Na zo’n opnamesessie, die rond anderhalf uur duurt, doet de computer er nog eens een nacht over doet om de boel aan elkaar te rekenen.
Maar het resultaat van al dat werk is verbluffend. Smid: ‘Je krijgt details in beeld die je anders niet ziet. Voor onderwijs is dit fantastisch.’ Aan de meeste insecten zie je bovendien niet dat ze eigenlijk dood zijn. Behalve de enkele exemplaren die zijn opgeprikt. Die komen uit het museum. Het was volgens Smid teveel gedoe om die voor een foto vers uit Afrika of-waar-dan-ook over te laten komen.
Megapixels
Hans Smid heeft de foto’s geschoten met een Canon M5. Hij gebruikt bewust geen spiegelreflexcamera. ‘Die is minder ergonomisch om mee te werken van uit een laag camerastandpunt. Het opklappen van de spiegel geeft bovendien trillingen die de opname kunnen verstoren.’ Op de camera zitten macrolenzen. Smid gebruikt voor kleinere insecten de Canon MP-E 65 mm lens en bij grote insecten een 180 mm macro lens van Tamron, in combinatie met tussenringen. Elke afzonderlijke foto telt 24 megapixels (4000×6000 pixels). Om de bestandsgrootte enigszins binnen de perken te houden, fotografeert hij niet in RAW. De camera beweegt automatisch op een rail. Het insect staat op een platform dat ook automatische roteert. Als lichtbron gebruikt hij ledverlichting in plaats van flitsers. ‘Zoveel foto’s achter elkaar vinden die flitsers niet zo leuk.’ De hele opstelling staat in een lichtkooi om hinderlijke reflecties te voorkomen.