Nieuws - 24 maart 2011
Zembla en de bijenmoord
Televisieprogramma Zembla zette afgelopen week het Wageningse bijenonderzoek in een kwaad daglicht. Is Wageningen UR medeplichtig aan bijenmoord?
En waar moord is, is een dader. Die heet in dit geval imidacloprid, een pesticide uit het geslacht van de neonicotinoïden. Tenminste, dat vindt Zembla. De Wageningse bijendeskundigen onder leiding van Tjeerd Blacquiere daarentegen mikken op de varoamijt als de belangrijkste oorzaak van de sterfte. En dat is verdacht, vindt Zembla. Want Wageningen heeft banden met de grootindustriële pesticidenmakers als Bayer en BASF. Volgens beproefd complottheorie-recept haalt Zembla alles uit de kast om de verdachtmaking hard te maken: halve waarheden, verdraaide feiten, het betere plak- en knipwerk.
Het onderzoek van Zembla hangt van insinuaties en suggestie aan elkaar. Lesmateriaal voor de scholen voor journalistiek. Voer voor voorlichters en spindokters bovendien. Want dat Wageningen UR hier een deukje in het blazoen oploopt, is duidelijk. Maar daarmee is de kous niet af. De onderliggende vraag is: heeft Zembla een punt? Wedt Wageningen met het onderzoek naar de varoamijt op het verkeerde paard? Nee, vinden de Verenigde Naties. In een recent rapport over bijensterfte staat de varoamijt onbetwist als hoofdverdachte van de sterfte te boek. Pesticiden staan onderaan die lijst, vooral omdat er nog te weinig over hun rol bekend is.
Ook het Europese onderzoek richt zich voornamelijk op de bestrijding van de varoamijt. Die (eenzijdige) aandacht is het pesticidenkamp een doorn in het oog. De vraag is of Wageningen daar schuld aan is. Dat kamp, onder aanvoering van de Utrechtse geochemicus Jeroen van der Sluijs, wil dat imidacloprid uit voorzorg zo snel mogelijk wordt verboden. Voorkomen is immers beter dan genezen. Maar dat is in de eerste plaats een politieke keuze, geen Wageningse. Zembla had een moordzaak in handen: een karaktermoord op klaarlichte dag.