© Jan Andries van Franeker
Dat concluderen onderzoekers van WUR en het Dutch Wildlife Health Centre (Universiteit Utrecht) na een uitgebreide studie naar de oorzaak van de zeekoetensterfte. De veelal jonge dieren waren extreem vermagerd. Een specifieke andere oorzaak voor hun dood is niet gevonden. De vogels zijn volgens de onderzoekers gestorven door verhongering.
Containers
Er is derhalve volgens de wetenschappers geen relatie tussen de zeekoetensterfte en de overboord geslagen containers van de Zoe. Zo’n verband lag wel voor de hand. De Zoe verloor tijdens een noordwesterstorm in de nacht van 1 op 2 januari dit jaar (voor zover bekend) 345 van de 8000 aan boord aanwezige containers. In de dagen en weken daarna spoelden veel dode en zieke zeekoeten aan op de Nederlandse kust.
Zeebioloog Mardik Leopold onderzoekt een zeekoet © Vincent Koperdraat
Nog nooit zo goed onderzocht
Op verzoek van het ministerie van LNV werd een diepgaand onderzoek ingesteld. Massastrandingen van zeekoeten, met verhongering als veronderstelde oorzaak, komen volgens onderzoeksleider Mardik Leopold (Wageningen Marine Research) wel vaker voor. ‘In Nederland was de laatste begin jaren ’90. Maar nog nooit werd een massastranding zo goed onderzocht als deze. De kans om dit te doen, geïnstigeerd door de ophef rond de Zoe, heb ik met beide handen aangegrepen.’
Geen gif
Volgens Leopold is geen andere conclusie mogelijk dan dat de zeekoeten zijn gestorven aan ‘een slechte jeugd’. Geen gif, plastic, of virus, maar honger heeft de dieren de das omgedaan. Dat spoort met bevindingen van Schotse onderzoekers. Het afgelopen broedseizoen in de gebieden langs de oostkust van Schotland was moeilijk voor zeekoeten. Het gewicht van de kuikens die de kolonie verlieten, was volgens de Schotten erg laag.
Er komen misschien wel meer van dit soort massastrandingen
Mardik Leopold
Zulke lage kuikengewichten gaan gepaard met verhoogde sterfte in de eerste winter op zee. Twee op de drie dood aangespoelde zeekoeten waren vogels van een half jaar oud. Die slechte jeugd leidt volgens Leopold overigens tot nieuwe vragen: waarom hadden de vogels honger en is dat probleem structureel? Samen met Schotse collega’s gaat hij hier verder studie naar doen.
Broedkolonie
De Schotten signaleren al geruime tijd een neerwaartse trend in het gewicht van de kuikens als deze uitvliegen. Zij monitoren al 37 jaar een belangrijke broedkolonie op het Isle of May. Zeer lage gewichten van de kuikens leiden onveranderlijk tot hoge wintersterfte onder de jongen. Leopold: ‘Met andere woorden: er komen misschien wel meer van deze massastrandingen, of in elk geval verhoogde wintersterftes, aan.’
De massale sterfte begin dit jaar onder jonge zeekoeten heeft voor de populatie weinig gevolgen. Naar schatting sneuvelden 20.000 zeekoeten, op een totale winterpopulatie van 1,5 miljoen in de Noordzee. Dat is minder dan 2 procent. Volwassen zeekoeten leven lang en broeden vele jaren achtereen. De volwassen broedvogels ontsprongen de dans.