Organisatie
Achtergrond

Zacht en zakelijk

Wie wordt de nieuwe roerganger van Wageningen UR? Na twaalf jaar treedt Aalt Dijkhuizen in maart terug om plaats te maken voor een nieuw gezicht. En we weten prima wat voor leider het moet worden, zo blijkt uit een kleine rondgang van Resource door de organisatie. ‘We kunnen best wat vrouwelijke eigenschappen gebruiken.’

De eerste wervingsadvertentie heeft al in het NRC gestaan. ‘Een stevige bestuurder en ervaren voorzitter’, moet het worden. Maar wat vinden de gewone WUR’ers? We vroegen tien studenten en medewerkers naar hun visie op De Ideale Leider. ‘Ik denk meteen aan een moederfiguur’, zegt student Antoon Kanis. ‘De bovenste verdieping van Atlas is een bolwerk van grijze mannen en we hebben hier heel weinig vrouwelijke hoogleraren Ik wil Aalt Dijkhuizen niet te kort doen, maar we hebben hier de afgelopen jaren een aantal harde discussies gehad. Met een vrouw had dat denk ik anders kunnen gaan.’ Maar let wel, het moet een pittige dame zijn. ‘Omdat er veel ego’s in Wageningen zitten, heb je een stevig persoon nodig als leider,’ vindt milieutechnoloog en Wetsus-directeur Cees Buisman. Bestuurskunde-promovendus Jeroen Candel: ‘Laten we het goede van Dijkhuizen behouden. Dat betekent: iemand die standvastig is, die moeilijke besluiten kan nemen en een netwerk bouwt dat ten dienste staat aan de universiteit.’

Het panel is het redelijk eens over waar het naar toe moet met Wageningen UR. ‘De koers lijkt me duidelijk’, verklaart Piet Boonekamp, business unit manager bij PRI. ‘Het wereldvoedselprobleem is een enorme maatschappelijke uitdaging voor ons. We moeten meer, maar ook hoogwaardiger voedsel produceren, maar wel veel duurzamer. Dat heeft ook relaties met klimaat en natuur. Hier hebben we een naam in, dit is de kern van Wageningen.’ Promovendus Candel is het duidelijkst: ‘De nieuwe baas moet de koers niet veranderen.’ Vooral bij DLO is het zaak koers te houden, vindt Boonekamp: ‘De nieuwe voorzitter moet ervoor waken dat we een excellente onderzoeksorganisatie blijven. Bij DLO dreigen we – gedwongen door de financiering – af te glijden naar onderzoek dat weinig bijdraagt aan vernieuwing. Gewoon gegevens bij elkaar harken. Ik denk dat we dit type onderzoek en het routinematige praktijkonderzoek moeten verlaten om ons meer te richten op complexe kennisvragen die alleen Wageningen UR aankan. Het vraagt durf en visie om dit uit te dragen.’

Ook raad van toezicht zoekt een verbinder

Het profiel dat de Raad van Toezicht onder leiding van Job Cohen heeft opgesteld komt – gelukkig maar – heel aardig overeen met de wensen van studenten en medewerkers. Volgens de vacaturetekst gaat het om een ‘stevig bestuurder en ervaren voorzitter, die koers houdt, moeilijke beslissingen niet uit de weg gaat, mensen aanspreekt en kan doorpakken.’ Maar de meeste functieeisen omvatten zachte eigenschappen, precies wat ons panel wenst. Het moet iemand zijn ‘die ruimte geeft’, ‘die de verbinding zoekt en zichtbaar is’ en iemand ‘met een bewezen vaardigheid om allianties te bouwen.’

Meer dan de studenten en medewerkers vragen de toezichthouders een commerciële voorman: ervaring in het bedrijfsleven is een duidelijke pre.’ Maar hij of zij moet wel ‘de processen en cultuur binnen de universiteit begrijpen.’ Voor de universiteit heeft de Raad van Toezicht geen koersverandering voor ogen. DLO lijkt een grotere uitdaging, daarvoor is de opdracht: ‘sturing geven aan de strategische herpositionering en noodzakelijke transformatie van DLO, mede gericht op funding.’ De nieuwe leider zal zoals verwacht fors minder verdienen dan zijn voorganger: hij wordt gehouden aan de Balkenendenorm. Maar of het een zij wordt? Het is in ieder geval geen expliciete wens. In vieren- een-halve pagina vacaturetekst komt het woord vrouw niet voor.

Belonen in plaats van straffen Hoewel Wageningen goed scoort bij visitaties en ranglijsten, moet het op sommige fronten echt beter. De nieuwe bestuurder moet meer werk maken van kwaliteitsbeleid, vindt Fre Pepping, secretaris van onderzoeksschool VLAG. ‘Voor het eenmalig binnenhalen van iemand als hoogleraar Ben Scheres werden allerlei fi nanciële omweggetjes bedacht. Dat is natuurlijk niet de manier. Als een topper beschikbaar is, moet je onmiddellijk een strategie kunnen inzetten. Ook in het onderwijs kan de kwaliteit omhoog. Weg met de vijfjes-regeling en kom maar met een bindend studieadvies.’

Kwaliteit zit hem ook in een humaan personeelsbeleid, stelt universitair docent Kirsten Verkooijen. ‘Het is zo vaak aangetoond dat mensen die plezier hebben in hun werk effectiever zijn. Deze universiteit staat voor kwaliteit van leven, dan moet ook in het personeelsbeleid tot uitdrukking komen. Laat het dus alsjeblieft niet iemand worden die zich gek laat maken van lijstjes en targets. Ik geloof in belonen in plaats van straffen en pleit voor iemand die het personeel motiveert.’ Dit raakt aan misschien wel de meest geuite wens. De nieuwe bestuursvoorzitter moet een verbinder moet zijn, een eigenschap die bij de huidige leider gemist wordt. Hij of zij moet niet alleen mensen verbinden, maar ook organisatieonderdelen en anders-denkenden. ‘Doe deze keer maar een luisteraar,’ zegt Fre Pepping. ‘Ik ben in het algemeen tevreden over wat Aalt heeft gedaan, maar wens voor nu meer een people manager.’

Wat Piet Boonekamp van PRI betreft, blijft ‘verbinden’ niet bij een karaktereigenschap. De nieuwe leider moet ook daadwerkelijk verbinding realiseren. ‘Na vijftien jaar Wageningen UR zijn universiteit en DLO nog onvoldoende een eenheid. We stoppen er veel energie in, maar het blijft een wensgedachte. Er staan nog steeds schotjes. Een voorbeeld daarvan is het aanpakken van het hoge antibioticagebruik in de veehouderij. Daarvan zeggen we al heel lang dat hier voor Plant en Dier een mooie samenwerking ligt. Daarvoor is een leider nodig die zegt dat dit belangrijk is. Visie betekent hier: fl ink investeren in nieuwe zwaartepunten van onderzoek.’ Boonekamp ziet ook schotjes binnen zijn eigen business unit. ‘We zijn nu te ver doorgeslagen in een afrekencultuur en dat belemmert de integratie. Bij DLO hebben we te maken met een krimpende markt. We doen ons best om elkaar te helpen, maar at the end of the day denk je toch: word ik er zelf beter van? Want daar word je wel op afgerekend. Daarom hebben we een verbinder nodig, met durf en visie.’

Pittig en geloofwaardig

En wie zou het moeten worden? Eén naam komt opvallend vaak naar boven: Louise Fresco. Ze is in Wageningen opgeleid in de tropische plantenteelt. Ze was negen jaar bestuurder bij de FAO en is nu universiteitshoogleraar Duurzame Ontwikkeling aan de UvA. Ze schreef enkele invloedrijke boeken over voedsel, afgelopen maart hield ze hier de dieslezing. Volgens ons panel is ze ‘zeer interessant’, ‘pittig en geloofwaardig’, ‘een hele goede’ en een ‘fantastisch voorbeeld van de combinatie van wetenschap en bestuur’. Kortom, bellen maar!

Illustratie: Pascal Tieman

Leave a Reply


Je moet inloggen om een comment te plaatsen.