Wetenschap - 7 juni 2007

Watergebrek gevaarlijker dan broeikaseffect

Duizenden scholieren zagen gratis de klimaatfilm van Al Gore. Op het doek verschenen nog net geen aaibare hertjes of eekhoorns, creperend van de dorst, om de jeugd te doordringen van de urgentie van het tegengaan van het broeikaseffect. ‘Verspilde energie’, oordeelde prof. Jules van Lier tijdens zijn oratie bij het aanvaarden van het bijzonder hoogleraarschap Anaerobe afvalwaterbehandeling aan Wageningen Universiteit.

‘Waarom houden we mensen een doemscenario voor ogen van een ontwikkeling waar we niets meer aan kunnen doen?’ Want de CO2 komt op termijn toch wel in de atmosfeer, meent de bijzonder hoogleraar. Of Nederland nou de helft minder broeikasgas uitstoot of niet, elke winst wordt teniet gedaan door de brandstofhonger van de opkomende economieën van China en India. Bovendien geven de klimaatmodellen geen uitsluitsel over de richting van de verandering. ‘Het zou heel goed kunnen dat de opwarming van de aarde juist een ijstijd veroorzaakt.’
‘Veel belangrijker is dat grondstoffen opraken’, vindt Van Lier. ‘Over honderd jaar raken we in de problemen. Als we niet naar alternatieve bronnen zoeken krijgen we een situatie waarin grondstoffen worden gemonopoliseerd, sociale onrust de kop op steekt en conflicten ontstaan.’ Daarom moet de mensheid slimmer met de beschikbare grondstoffen omgaan. Water is bijvoorbeeld niet onbeperkt aanwezig. ‘Op dit moment verspilt de Westerse wereld massaal water door toiletgebruik, industrieel afvalwater en landbouwproductie.’
We moeten gaan denken in waterketens, aldus Van Lier. ‘Alleen dan kunnen we tot enorme besparingen komen. We spoelen de toiletten bijvoorbeeld door met water dat geschikt is om te drinken. Door de ontlasting te verdunnen is het afvalwater ook veel moeilijker te zuiveren dan wanneer het geconcentreerd blijft. Door simpelweg de ontlasting te scheiden van de rest van het afvalwatersysteem en op te vangen in een tank, is er minder energie nodig om het andere huiselijke afvalwater te zuiveren. Bovendien kan er anaeroob methaangas gewonnen worden in de tank waar de ontlasting in terecht komt.’
Het wrange is volgens de hoogleraar dat de Westerse wereld zijn afvalwatersysteem momenteel via ontwikkelingsprojecten exporteert naar derde wereldlanden. ‘Met de beste bedoelingen worden zo ook onze problemen geïntroduceerd. Waarom zou je in Afrika rioolwater zuiveren tot drinkwater, als je daardoor kostbare nutriënten weggooit die gebruikt kunnen worden in de landbouw? Veel beter is het om samen met de mensen daar een integrale oplossing te bedenken die toegesneden is op hun situatie.’ / Teun Hofmeijer - foto Guy Ackermans

Re:ageer