Wetenschap - 2 oktober 2008

Water op de bon voor Indiase rijsttelers

De Indiase overheid kan het waterverbruik van rijstboeren in de deelstaat Tamil Nadu fors terugdringen zonder inkomensverlies voor de boeren. Dat stelt de Wageningse promovendus dr. Kalimuthu Senthilkumar. Arme boeren moeten een waterquotum krijgen, rijke boeren een rekening.

De rijstboeren gebruiken nu zeventig procent van het beschikbare water in de zuidelijke deelstaat, maar dat water wordt schaars. Experimenten op proefstations hebben uitgewezen dat de rijstboeren veertig procent irrigatiewater kunnen besparen zonder opbrengstverlies. Ze moeten dan jongere zaailingen gebruiken, geen vijf maar twee centimeter water op het irrigatieveld laten vloeien, een wiedmachine gebruiken in plaats van handmatig wieden en groenbemesters gebruiken naast hun kunstmest.
Alle vier de bedrijfstypen die Senthilkumar in Tamil Nadu onderscheidde, hebben baat bij deze maatregelen. In sommige gevallen kan de rijstproductie zelfs omhoog met een lager waterverbruik. Maar tijdens experimenten op tweehonderd bedrijven bleek dat de rijstboeren de adviezen maar in beperkte mate overnemen. Ze tonen weerstand tegen andere teelttechnieken en de invoering van wiedmachines die de goedkope vrouwelijke arbeid moeten vervangen. Maar belangrijker nog, aldus de promovendus, ze irrigeren nu zonder kosten. Er bestaat geen stimulans tot waterbesparing.
Daarom moet de Indiase overheid het watergebruik in de rijstteelt gaan reguleren door waterquota toe te kennen aan kleine arme boeren en de rijkere boeren voor watergebruik te laten betalen. Gerichte voorlichting kan er voor zorgen dat de boeren die extra kosten compenseren door een of meerdere van de voorgestelde teeltverbeteringen op hun bedrijf door te voeren. / Albert Sikkema

Kalimuthu Senthilkumar is op 5 september gepromoveerd bij prof. Ken Giller, hoogleraar Plantaardige productiesystemen.