©Pixabay
Eerst even wat klimaatcijfers. Nederland produceert jaarlijks zo’n 200 megaton CO2. Eigenlijk zijn dat CO2-equivalenten, want ook de methaanproductie en lachgasemissies in de veeteelt (beide een krachtig broeikasgas) tellen daarin mee. De Nederlandse industrie stoot zo’n 95 megaton CO2 uit, de vervoersector zo’n 35 megaton en de land- en tuinbouw zo’n 26 megaton CO2. Doel van de nieuwe regering is een vermindering van 56 megaton CO2 in 2030. Deze vermindering komt bovenop de beleidsdoelen voor CO2-beperking in 2020. In het regeerakkoord staat een lijstje met CO2-doelen per sector die samen de beoogde 56 megaton CO2 moeten besparen.
1 CO2-opslag
De belangrijkste maatregel, goed voor 18 megaton CO2, is de ondergrondse opslag van CO2. ‘Dan moet je CO2 uit de industrie afvangen en in de ondergrond opslaan’, zegt Jan Peter Lesschen, onderzoeker klimaat en landbouw bij Wageningen Environmental Research. ‘Het is een dure maatregel en de locatie van de opslag is nog een issue. Plannen voor opslag onder land leidden eerder tot protesten. Wellicht kun je de CO2 opslaan in een leeg gasveld onder de Noordzee.’
2. Kolencentrales dicht
Sluiting van de Nederlandse kolencentrales levert 12 megaton CO2 op. Lesschen: ‘Het kabinet wil een van de vijf kolencentrales in deze kabinetsperiode sluiten en de andere vier voor 2030. Dat levert meer dan 12 megaton CO2 op, maar je moet je energie dan uit andere bronnen halen, bijvoorbeeld gas, wind of zon. Of je importeert energie uit waterkracht uit Noorwegen. Die alternatieven produceren ook CO2, maar minder dan kolencentrales. Je nettowinst is dan 12 megaton.’
3. Slim landgebruik
De land- en tuinbouw moet in totaal 3,5 megaton extra aan CO2-reductie bijdragen en 1,5 daarvan komt tot stand via ‘slim landgebruik’, stelt het kabinet. Dat kan op drie manieren, zegt Lesschen, die het ministerie van EZ hierover adviseert. ‘Ten eerste kun je het waterpeil in veengebieden verhogen, zodat het veen minder CO2 uitstoot. Daarbij helpt onderwater-drainage, zodat je het waterpeil in veengebieden ook in de zomer hoog houdt. Ten tweede kun je extra bos aanplanten die de CO2 vastlegt. Er zijn plannen voor 100.000 hectare extra bos, maar die zijn nog niet uitgewerkt. En ten derde kunnen akkerbouwers meer koolstof vastleggen in de bodem door minder te ploegen en meer groenbemesters te verbouwen. Dat is goed voor het klimaat, maar ook voor de bodemvruchtbaarheid.’ Lesschen weet niet welke combinatie van maatregelen de nieuwe regering wil nemen.
4. Minder methaanuitstoot
Een lagere methaanuitstoot door de Nederlandse veehouderij moet 1 megaton CO2 opleveren. Dat is ongeveer een kwart van de huidige methaanproductie in de veehouderij. Methaan ontstaat in koeien, die het gas uitboeren, en in mestkelders. Omdat methaanvermindering in koeien nog in de onderzoeksfase zit, zal de landbouwsector vooral inzetten op mestverwerking, denkt Lesschen. Er zullen de komende jaren duizend mestvergisters bij melkveebedrijven worden aangelegd, volgens het plan van melkcoöperatie FrieslandCampina. Dat levert gas en elektriciteit op, maar ook een methaanreductie ter waarde van 0,4 megaton CO2, aldus Lesschen. ‘In de varkenshouderij kun je dat ook doen. Met een goed mestbeleid is deze methaanreductie haalbaar.’ De veehouderij moet aan de bak, denkt de onderzoeker, want de politiek heeft een stok achter de deur: inkrimping van de veestapel leidt ook tot minder broeikasgassen.
5. De kas als energiebron
De tuinbouwsector heeft sinds 1990 al veel CO2-reductie behaald, maar moet tussen nu en 2030 nog eens 1 megaton CO2 minderen. De belangrijkste maatregel om dit te bereiken is stoppen met warmte-kracht-koppeling, de zeer efficiënte productie van zowel warmte voor de kas als elektriciteit voor het net. Nadeel van dit WKK-systeem is dat er nogal wat methaan bij vrijkomt door lekverliezen. Vervanging van de WKK-installaties door aardwarmte (en verdere energiebesparing) moet leiden tot 1 megaton minder CO2.
Verder denkt het kabinet 3 megaton CO2 te besparen door procesefficiency in de industrie, 1,5 megaton met zuiniger banden en elektrische auto’s, 3 megaton met optimalisatie van het energiegebruik in kantoren, 2 megaton met zuiniger nieuwbouw (zonder gas en met warmtepompen) en 4 megaton met extra windparken op zee. Lesschen kan niet achter deze cijfers kijken. Hij kan wel de klimaatambities van dit kabinet als geheel beoordelen.
Ambitieus
‘We hebben in Nederland jarenlang voorop gelopen met het klimaatbeleid, maar de laatste jaren gebeurde er weinig meer. Deze klimaatmaatregelen zijn weer ambitieus, want het kabinet gaat hiermee verder dan de EU-doelstelling op het gebied van CO2-reductie. Maar daar moet wel een kanttekening bij. Een derde van de CO2-winst wordt geboekt met CO2-opslag, terwijl eigenlijk de CO2-productie verder omlaag moet.’ De klimaatdoelstellingen in de landbouw kunnen ambitieuzer, vindt Lesschen, maar hij ziet ook een pluspunt: ‘In de landbouw was er geen klimaatbeleid; nu wel.’
Meer lezen over CO2-opslag onder de Noordzee? Lees dit verhaal in Wageningen World