‘Donderdag 30 mei was er nog niet zo veel aan de hand in Istanbul. Mijn reisgenoot en ik hadden niet door dat er al vredig geprotesteerd werd tegen de bouw van een winkelcentrum. Ook niet dat dit protest met grof geweld werd neergeslagen door de politie. Toen wij op vrijdagavond ons hostel verlieten om een busticket te kopen, werd ons verteld dat er met traangas werd geschoten en dat we het Taksimplein, het centrum van het protest, beter konden vermijden. We dachten dat het wel mee zou vallen en zetten rustig koers naar het Taksimplein. Onderweg kwamen we een aantal mensen met gasmaskers tegen en daarna, ineens, kwam er een enorme stoet vluchtende en rennende mensen ons tegemoet. We wisten niet waar we voor weg moesten rennen, maar we maakten gelijk rechtsomkeert. Met een omweg kwamen we op het busstation, waar we besloten naar Ankara te gaan.
Alle onschuld
Daar zagen we de volgende ochtend dat het ook onrustig was geweest. In het centrum, op zoek naar een hostel, zagen we gebouwen met gebroken ruiten. Op een pleintje stonden zeker vijftig politie agenten, rustig met elkaar in gesprek. We hadden nog altijd 1 en 1 niet opgeteld en vroegen ons in alle onschuld af wat er zou kunnen zijn gebeurd. Pas bij het ontbijt kwamen we erachter. De Turkse media meldden niks over het protest, maar via nu.nl en andere nieuwsmedia uit Nederland begrepen we dat er een heftig protest was uitgebroken in Turkije. Op de universiteitscampus van mijn zusje hoorden we dat er ‘s middags een protest in het centrum van Ankara zou zijn. Vlakbij ons hostel. Op de campus was de spanning goed voelbaar. Een groep Erasmus studenten ging naar het centrum om mee te protesteren, sommigen alleen voor de sensatie. Ook wij wilden op een gegeven moment weer terug naar ons hostel. Vol spanning en een beetje angstig gingen we naar de hitte van de strijd.
Waterkanon
Allerlei wegen waren afgesloten door rijen politie, die zij aan zij met helm en schild stonden opgesteld. We zagen een waterkanon voorbij komen en mensen met gasmaskers. De menigte werd steeds dikker en we zagen niet al te ver weg de gaswolken en Turkse vlaggen. Hier moesten we eigenlijk dwars doorheen om bij ons hostel te komen. Het traangas drong onze ogen en luchtwegen binnen, het prikte in onze ogen en keel. In een groot winkelcentrum kochten we drie gasmaskers. Onderweg naar ons hostel passeerden we kleine groepjes demonstranten, gewonden die werden weggedragen en smeulende hopen met bijtende rook. Het hele tafereel was onwerkelijk. Verderop was het protest nog in volle gang. De hele avond hoorden we gekletter van potten en pannen. ‘s Nachts werd ik wakker van geschreeuw en schoten. Traangas drong via de kieren onze kamer binnen. Vanaf het balkon vanuit een gaswolk zag ik hoe een onschuldige man van rond de zestig werd neergeschoten en in elkaar geslagen door zeven agenten. Zomaar, uit het niks.
Stuk wijzer
Ondertussen zit ik in Amasra te zonnen en mijn zusje te blokken voor haar laatste tentamen, veilig op de campus. We zijn een stuk wijzer geworden over wat er aan de hand is. De politie reageert buiten proportioneel agressief op de demonstranten en valt ook onschuldige omstanders zomaar aan. Er wordt traangas, schadelijk oranjegas, ontploffende watervaten gevuld met zand en troep voor extra schade, waterkanonnen en ander fysiek geweld tegen de demonstranten gebruikt. Premier Erdogan zegt alleen maar dat men het recht niet heeft zoveel spanning te creëren voor een boom (het park en oorspronkelijke reden van protest), maar het gaat allang niet meer om een boom. De conservatieve premier wil terug naar de tijd voor Atatürk, vader van de Turken en grondlegger van de seculiere republiek Turkije. Het volk wil dat niet. Men is zijn dictatoriale bewind zat en de aanvallen van de politie zijn de druppel. Het zijn niet alleen jongeren die protesteren, niet alleen één bevolkingsgroep. Het voelt alsof heel Turkije als één in opstand is. De woede is zelfs in mij aangewakkerd. Ik krijg de neiging de straat op te gaan en mijn zusje wil met haar vrienden mee protesteren. Ik vlieg donderdag 6 juni terug vanuit Istanbul. Ik ga Istanbul niet meer in. Ik vertrouw mezelf niet om dan nog bij het protest weg te blijven.’
Dit filmpje werd ‘s nachts gemaakt, voor ons hostel. Ik stond naast de opname.