Essentaksterfte is de naam voor een infectie van essen met Chalara fraxinea, een schimmel die zich vanuit Zuid-Oost Azie via Oost-Europa naar het noorden en westen van Europa heeft verspreid. De ziekte werd in ons land voor het eerst in 2010 geconstateerd. Een eenmaal aangetaste boom laat zijn blad vallen en is uiteindelijk vaak ten dode opgeschreven. Grote aantallen essen in ons land zijn aangetast. Een remedie is er niet.
De provincie Gelderland wacht niet af tot de bomen omvallen. De provincie heeft aangekondigd zieke bomen langs de provinciale wegen te gaan rooien. Zo’n 90 procent van alle essen gaat voor de bijl. De net gepensioneerde bomendeskundige Sven de Vries (Vegetatie, bos- en landschapsecologie) reageert kritisch op dat besluit. ‘Ik vind het een wel erg rigoureuze maatregel.’ Volgens De Vries zijn zeker niet alle bomen aangetast.
Het zou jammer zijn als Gelderland de ziekte gebruikt als excuus om te kappen
Sven de Vries
De Vries acht de kans groot dat het kind met het badwater wordt weggegooid. In dit geval betekent dat: dat ook de bomen worden gekapt die wel tegen de schimmel bestand zijn. Dat dergelijke soorten bestaan, is duidelijk uit onderzoek dat hij en zijn (ook gepensioneerde) collega Jitze Kopinga hebben opgestart. Beiden luidden drie jaar geleden de noodklok voor de es. Hun crowdfundingsactie ‘Red de es’ deed een paar boomkwekers de handen ineenslaan.
‘Red de Es’-initiatiefnemers Jitze Kopionga en Sven de Vries
Proefvelden
Dat de es te redden valt, is volgens De Vries intussen wel duidelijk. Hij zocht en vond op diverse proefvelden in ons land essen die niet waren aangetast door de schimmel. De ene es is nou eenmaal gevoeliger voor de schimmel dan de andere. De Vries: ‘De genetische verschillen zijn er en blijken behoorlijk consistent te zijn. De bomen reageren op verschillendeplekken in ons land op dezelfde manier.’De gevonden natuurlijke variatie in tolerantie wordt gebruikt om resistente soorten te kweken. Via vermeerdering staan de eerste bomen inmiddels te groeien bij de twee kwekers die meedoen aan het project. Veldtesten moeten straks uitwijzen of en hoe resistent de bomen zijn. Daartoe worden ze met opzet besmet met de schimmel. ‘Een mooi Wagenings initiatief’, vindt De Vries het onderzoek. ‘De rijksoverheid doet namelijk helemaal niks aan onderzoek naar de essentaksterfte.’
Wantrouwen
De Vries wantrouwt overigens de provinciale voortvarendheid met de kap. ‘De ervaring leert dat er vaak andere motieven meespelen. Ziekte wordt vaak als argument gebruikt om bomen te kappen zonder er iets voor terug te plaatsen. Dat is makkelijk, want het kost geen geld voor onderhoud. Een bezuiniging dus. Het zou jammer zijn als Gelderland de ziekte gebruikt als excuus om te kappen.’