Nu de biologische kennis in rap tempo toeneemt, kunnen onderzoekers steeds beter biologische systemen zoals virussen, cellen of bacteriegemeenschappen begrijpen en ontwerpen. Martins dos Santos, samen met Dirk Bosch trekker van het strategische speerpunt Synthetische Biologie, bracht onderzoekers uit meerdere kenniseenheden bijeen. Of ze nu aan virussen, bacteriën, planten of algen werken, telkens sleutelen Wageningse onderzoekers aan het ontwerp en de productiecapaciteit van zo’n biologisch fabriekje. Die kunnen dus van elkaar leren hoe je een dergelijk fabriekje moet ontwerpen, bouwen en testen. Maar je kunt bij synthetische biologie ook denken aan een kunstmatige neus of tong, in de vorm van bio-chips met humane receptoren, die de kwaliteit van ons voedsel testen.
Na de brainstormsessie ziet Martins dos Santos al de contouren van grensoverschrijdende onderzoekclusters in Wageningen. Het Centraal Veterinair Instituut werkt aan virussen voor de vaccinontwikkeling in de veehouderij, fysisch chemicus Renko de Vries werkt aan artificiële virussen bij AFSG. Beide groepen zijn bezig met het wiskundig modelleren en ontwerpen van virussen. Zo zijn ook meerdere groepen bezig met fotosynthese en andere licht-gedreven processen. De een wil lichtsynthese-genen inbouwen in een bacterie, zodat die licht kan omzetten in energie; de ander wil licht gebruiken om de productie van biobrandstof in algen te sturen.
Ook ziet Martins dos Santos een bijzondere samenwerking opdoemen tussen de microbiologen die de bacteriesamenstelling in onze darmen onderzoeken, en de ecologen die de microbiële gemeenschappen rond planten in de bodem bestuderen. ‘De principes zijn hetzelfde. Eerst probeer je zo’n gemeenschap te begrijpen: welke combinaties van bacteriën werken goed, waarom en in welke wijze? Daarvoor heb je wiskundige modellen nodig. Daarna kijk je of je zo’n gemeenschap kunt sturen, om obesitas te bestrijden of de biodiversiteit in de bodem te vergroten.’
De onderzoekers, zowel van universiteit als DLO, kunnen binnenkort onderzoeksvoorstellen indienen voor dit investeringsthema. Het streven is dat er de komende jaren zo’n anderhalf a twee miljoen euro per jaar beschikbaar is voor dit investeringsthema. Begin 2016 moeten de eerste projecten starten. Doel is het opbouwen van fundamentele kennis en dit te koppelen aan toegepast onderzoek zodat er nieuwe concepten, processen en producten ontstaan. ‘Onze missie is to expand the potential of nature.’ Deze ontwikkelingen moeten op een maatschappelijk verantwoorde en veilige manier plaatsvinden. Daarom wil hij graag een bijdrage van de Social Sciences Group en het RIKILT om de maatschappelijke aspecten van synthetische biologie te onderzoeken.
Martins dos Santos heeft ook een filmfestival over synthetische biologie naar Wageningen weten te halen. Die vindt over anderhalf jaar plaats. ‘De link tussen kunst en wetenschap zorgt ervoor dat je kunt dromen over de mogelijkheden van de synthetische biologie.’ Door de vele biologiegroepen hier kan Wageningen uitgroeien tot Synth City, vindt hij.
Alvast wat filmpjes zien?