Heusinkveld kijkt hoopvol naar zijn computerscherm. De ijsgroeigrafiek op weerplaza.nl ziet er gunstig uit. Aanhoudende vorst te beginnen bij zondag. Dinsdag al vijf centimeter ijs in het midden van het land. Dat wordt schaatsen, zoveel is wel zeker. En Heusinkveld houdt van schaatsen. Maar dat is niet de enige reden waarom hij de voorspelling nauwkeurig in de gaten houdt. Voorteken Op de vijver naast Lumen ligt een proefopstelling in stilte te wachten op de invallende vorst. Sterker nog: er ligt al ijs! Een dun vliesje ijs bedekt de twee multiplex platen die Heusinkveld op het midden van de brug over de vijver heeft gelegd. Het is vrijdagmiddag, de zon schijnt uitbundig en het is verre van koud. Zelfs Heusinkveld is verrast door dit fenomeen. Geen ijs te zien in de verre omtrek, alleen op zijn proefopstelling. Een voorteken?
De proef van Heusinkveld is eenvoudig. Hij heeft een brugdeel tussen twee pijlers beplakt met aluminiumfolie. Het water onder dat brugdeel bevriest sneller dan onder de rest van de brug. Ook de theorie daarachter is begrijpelijk: door spiegeling verdwijnt stralingswarmte (infrarood) sneller de atmosfeer in. En warmtetransport, daar draait het bij bevriezing in de kern allemaal om. Onnatuurlijk Met boringen gaat Heusinkveld de ijsaangroei in kaart brengen. Technisch gezien een proefje van niks. Maar wel ‘proof of principle’ benadrukt ijsmeester Heusinkveld. Liefhebberij is het nog, op dit moment. Maar wel liefhebberij met een doel. Heusinkveld en zijn collega’s van Meteorologie en Luchtkwaliteit zijn bezig de NWO warm te krijgen voor een promotie-onderzoek naar het beter modelleren van ijsaangroei. Heusinkveld was een jaar geleden even ‘wereldnieuws’ met zijn idee om de ijs aangroei te versnellen door er droogijs (koolzuurijs, vast kooldioxide) op te gooien. Dat werkt aantoonbaar. ‘Droogijs heeft een temperatuur van min tachtig graden. In een uur tijd groeide ijs van twaalf centimeter dikte met twee centimeter aan. Je hoorde het knisperen, zo hard ging het. IJs van vijf centimeter zou daarmee in een uur dubbel zo dik worden.’ Maar het Elfstedenbestuur wilde niet aan de methode Heusinkveld. ‘Ze vinden dat ijs natuurlijk moet zijn. Alsof ijstransplantatie wel natuurlijk is!’ Sympathie Heusinkveld en collega’s zetten daarom nu in op een project om ijsaangroei beter in de vingers te krijgen. De huidige modellen zijn al twintig jaar oud, weliswaar van Wageningse snit, maar voor verbetering vatbaar. ‘De bodemtemperatuur zit er bijvoorbeeld niet in verwerkt. En ook niet de stromingen die ontstaan door harde wind. Dat is typisch Wageningse kennis.’ Betere modellen maken de ijsaangroei beter voorspelbaar. Het Elfstedenbestuur houdt de boot voorlopig af. Een gesprek met het bestuur afgelopen najaar leverde wel sympathie, maar geen financiering op voor verdere proeven. Jammer, vindt Heusinkvel. ‘Er zijn technisch allerlei oplossingen te bedenken om ijs sneller te laten groeien en een Elfstedentocht dus eerder mogelijk te maken. Maar ze willen niet. Zo’n tocht wordt gemiddeld eens in de zes-zeven jaar gereden, je kunt er niet zomaar eentje laten schieten. Daar mag best een inspanning tegenover staan.’ Maar hij heeft er ook wel weer begrip voor. ‘Een deel van de charme is natuurlijk ook dat het zo ouderwets is.’