Onderzoeker Marleen Riemens geeft uitleg over agro-ecologische gewasbescherming, ©Albert Sikkema
Het nieuwe onderzoekscentrum van WUR combineert onderzoek naar gezond bodembeheer met de voordelen van gewasdiversiteit op de akkers. Het centrum wil het ‘regulerend vermogen van de ecologie benutten in de landbouw’, zei onderzoeker Wijnand Sukkel van WUR Open Teelten tijdens de opening tegen belangstellende boeren en natuurorganisaties.
Grondbewerking
WUR ploegt al zo’n negen jaar niet meer op een deel van het proefbedrijf aan de Elandweg in de Flevopolder. In plaats daarvan experimenteren de onderzoekers met oppervlakkig ploegen (23 centimeter diep) en niet-kerende grondbewerking. Dat levert vergelijkbare opbrengsten op aan aardappels, groenten en gras-klavermengsels, aldus een collega van Sukkel tijdens de rondleiding. Alleen voor ui en peen moet de klei ondiep (12 centimeter) worden geploegd. Belangrijkste voordeel van het niet en beperkt ploegen: het organische stofgehalte in de bodem is sterk toegenomen. Daarom hebben de akkerbouwers van WUR inmiddels veel minder kunstmest nodig om dezelfde opbrengsten te halen.
Gewasdiversiteit
Tweede pijler van het onderzoekscentrum is het benutten van gewasdiversiteit. WUR werkt met mengteelt, met stroken aardappels, suikerbieten, uien, wortelen, tarwe, klaver en bloemen. Zo’n mengteelt is goed voor de biodiversiteit, omdat er altijd voedsel is voor insecten. Als gevolg zijn er minder ziekten en plagen, want de natuurlijke vijanden van de plagen kunnen beter overleven. Bovendien lijdt de opbrengst er niet onder, tenminste, als je de juiste combinatie van gewassen naast elkaar zet. Daar richt het praktijkonderzoek zich onder meer op.
Succesvolle mengteelten zijn er al lang, zoals de combinatie mais – bonen en de combi aardappel – mais, maar in Nederland hechten we aan de monocultuur. Toch leveren mengteelten de boer meer op, stelde Niels Anten, hoogleraar Gewas- en onkruidecologie. Een literatuurstudie wees uit dat mengteelten gemiddeld 35 procent minder land vergen voor dezelfde opbrengst. Dat komt omdat de planten van elkaar profiteren bij de bemachtiging van nutriënten. Verder is er 30 procent minder onkruid in mengteelten en 30 procent minder ziekten en plagen, aldus Anten.
GPS
Die voordelen kan de akkerbouwer echter niet snel verzilveren. Als op elke strook land een ander gewas staat, kan de boer niet meer uniform het land bewerken, bemesten, irrigeren, ziekten bestrijden en oogsten. Elke strook heeft zijn eigen regime nodig. Daarom zijn GPS en precisielandbouw essentiële onderdelen op een agro-ecologische akker. Zo moeten drones en robots nauwkeurig het onkruid beoordelen en schoffelen. ‘We willen niet terug naar de tijd van de Aardappeleters’, zei Anten, verwijzend naar het schilderij van Vincent van Gogh uit 1885.
De proeftuin is begin dit jaar begonnen met mengteelten. Belangrijkste hobbel tot nu toe: de landbouwmachines zijn nog niet ingesteld op strokenlandbouw. De ultralichte schoffelrobot die stond uitgestald bij de opening, moet uitkomst bieden. Minpuntje: hij kost 150.000 euro. ‘Dat moet naar 15.000 euro’, stelde onderzoeker Wijnand Sukkel.