Wetenschap
Landbouw

Vrije verkoop van zaaizaad in Ethiopië stokt

Veredelingsbedrijven in Ethiopië moeten hun zaaizaad direct aan de boeren kunnen verkopen in plaats van aan de overheid. Hoewel de voordelen duidelijk zijn, komt deze direct seed marketing nog niet van de grond. Promovendus Mohammed Hassena Beko zocht uit welke partijen deze liberalisatie tegenhouden.
Albert Sikkema

©Shutterstock

Tot voor kort konden de Ethiopische boeren hun zaaizaad alleen bestellen bij de overheid. Maar door de groeiende vraag naar voedsel en goed zaaizaad liep de centrale distributie van de voorheen communistische regering tegen zijn grenzen aan. De regering besloot de zaaizaadmarkt te liberaliseren: veredelingsbedrijven mochten hun zaden voortaan direct aan de boeren verkopen. WUR participeerde tussen 2011 en 2015 in deze omslag via een integrated seed sector development programma.

Open breken

Door de Ethiopische zaaizaadmarkt open te breken en ook internationale zaaizaadbedrijven toe te laten, moest zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van het zaaizaad verbeteren, was de gedachte. Er kwamen experimenten met groepen boeren. En uit evaluaties bleek dat de directe verkoop van zaden aan de boeren inderdaad leidde tot betere opbrengsten.

Twee gedachten

Maar de Ethiopische overheid heeft nog steeds niet ingestemd met deze liberalisering van de zaaizaadmarkt. Volgens Beko komt dat omdat de regering op twee gedachten hinkt: aan de ene kant wil ze de zaadkwaliteit en voedselproductie verbeteren, maar aan de andere kant wil ze de zaaddistributie zelf blijven doen om een afhankelijkheidsrelatie met de boeren te houden en een rechtvaardige verdeling van het zaad over de verschillende regio’s in stand te houden. Bovendien zijn zo’n 60.000 landbouwvoorlichters betrokken bij de inventarisatie en afgifte van zaaizaad in de regio’s. Die willen hun baan houden.

Geen besluit

Het gevolg is dat de overheid geen besluit neemt. De regeringsambtenaren in Addis Abeba weigeren advies uit te brengen over de directe zaadverkoop, omdat ze dan positie moeten innemen in een liberaliseringsdebat waarvan de uitkomst onduidelijk is. Daarom verwijzen deze ambtenaren naar de regio’s: die mogen het bepalen. Maar de regionale ambtenaren nemen ook geen standpunt in; zij vinden dat er nationale kaders nodig zijn. Iedereen wil dat er een besluit wordt genomen over directe zaadverkoop, maar niemand wil bijdragen aan dat besluit, concludeert Beko.

Ontwikkelingsagenda

Inmiddels worden er wel veel groentezaden via direct seed marketing verkocht aan tuinders, ook al omdat de Ethiopische regering nieuwe tuinbouwlocaties heeft aangewezen. De zaaddistributie van traditionele voedingsgewassen als tarwe, gerst, teff, sorghum en mais loopt echter nog hoofdzakelijk via de overheid. Dat komt omdat zaaizaad deel uitmaakt van de ontwikkelingsagenda van de regering om honger en armoede uit te bannen en de boeren aan zich te binden. Die politieke agenda belemmert de ontwikkeling van direct seed marketing in Ethiopië, stelt Beko.

Mohammed Hassena Beko promoveerde op 13 september bij Bernd van der Meulen, hoogleraar Recht en Bestuur.

Leave a Reply


Je moet inloggen om een comment te plaatsen.