Student

Voor straf bommen demonteren

Wageningse studenten moesten tijdens de Tweede Wereldoorlog een loyaliteitsverklaring aan de bezetter tekenen. Student algemene landbouwkunde en KSV-lid Etienne Puylaert weigerde en belandde daardoor in een werkkamp. Zijn zoon en kleinzoon spreken vanavond in Hotel de Wereld over de brieven die hij verstuurde.
Stijn van Gils

Etienne Puylaert is de man op de achterste rij, de vijde vanaf links (foto: Etienne Puylaert)

Tekenen wilde Etienne Puylaert niet, dan zou de burgemeesterszoon zich loyaal verklaren aan de Duitsers. Maar Wageningen verlaten en onderduiken bij zijn familie in Zuiddorpe (Zeeuws-Vlaanderen) was ook geen optie. In het vlakke boerenland zou hij bij de eerste zoektocht zo gevonden zijn. Bovendien werd dit grensgebied met België extra bewaakt.

Werkkampen

En dus meldde Puylaert zich tijdens het academische jaar 1942-1943 bij de Duitse bezetters. Hij moest samen met andere Wageningse weigeraars gaan werken in Duitsland. Ergens zag hij daar ook wel een kans in; hij zou kunnen gaan werken in zijn eigen sector. Het pakte anders uit: de student belandde achtereenvolgens in verschillende werkkampen die weinig met zijn vakgebied te maken hadden. Zo maakte hij kisten in een houtfabriek in Uslar en moest hij bommen die niet af waren gegaan demonteren in Glöwen. Hij haalde de springstof eruit, zodat er nieuwe bommen van gemaakt konden worden.

Over zijn leven correspondeerde hij met zijn neef, ouders en zussen; een relatie had hij niet. Bijna altijd waren zijn beschrijvingen feitelijk. Emoties beschreef hij niet; dat zou de familie alleen maar ongerust maken. Zijn leven was ook goed, tenminste in vergelijking met de concentratiekampen waar Joden zaten. En dus gingen zijn brieven bijvoorbeeld over een voetbalwedstrijd op 15 augustus 1944, tegen een andere groep studenten. Tilburgers bleek veel later uit andere bronnen.

Versneld afstuderen

In september 1944 houdt de correspondentie op. Zuid-Nederland is dan bevrijd en Zeeuws-Vlaanderen ‘vijandelijk gebied’. Als hij al een brief verstuurd zou hebben, dan was die onderschept. In 1945 wordt ook Glöwen bevrijd. Op 14 mei 1945 wandelt hij zijn geboortedorp Zuiddorpe binnen.

Daarna studeert hij versneld af aan de universiteit. De universiteit had toen ploegendiensten. Dat was nodig omdat ineens al die oorlogsvluchtelingen terugkwamen. Na zijn studie ontmoet hij zijn vrouw en wordt hij uiteindelijk directeur van de HAS Den Bosch.

Over de oorlog spreekt hij niet. Etienne was geen prater.

Dit verhaal is gereconstrueerd door zoon Ben Puylaert die een verzameling brieven van hem vond na zijn overlijden, in 1997. Vanavond spreekt hij over deze brieven tijdens een speciale bijeenkomst van Studium Generale in Hotel de Wereld. Kleinzoon Philippe Puylaert, practicumcoördinator bij Wageningen University, zal de Engelse vertaling van sommige brieven voorlezen.

Naast het verhaal van Etienne Puylaert komen ook verhalen van andere Wageningse studenten tijdens de Tweede Wereldoorlog aan bod.

Inschrijven kan bijStudium Generale. Er is echter wel een wachtlijst.

Leave a Reply


Je moet inloggen om een comment te plaatsen.