Een zaal vol roeiers luistert naar bewegingspsycholoog Frank Bakker. © Steven ten HoffDat deden ze gisteren tijdens het het lustrumsymposium van roeivereniging Argo in de grote tent van het eeuwfeest op de campus. Het evenement is onderdeel van de viering van het 100-jarig bestaan van de universiteit. Onder de noemer ‘hersengymnastiek’ gingen de drie sprekers in op de psychologie achter topsport. Hoe haal je mentaal het beste uit jezelf? De antwoorden samengevat in vijf lessen.
Les 1: Kies voor winnen
‘Soms hoor je dat je moet leren verliezen, maar dat gaat vanzelf als je meedoet’, zegt Zwolle. ‘Het is veel moeilijker om te leren winnen.’ Elke keer dat hij als roeier de top haalde, had hij daar bewust voor gekozen. Daarvoor bedacht hij voordat hij met een meerjarige voorbereiding begon: wat moet ik doen en laten om dit doel te bereiken? Daarna bedacht hij, of hij dat er wel voor over had. ‘Voordat ik begon met trainen voor de Olympische Spelen in de Holland 8, heb ik een volle week overwogen of ik die drie jaar afzien er wel voor over had. Uiteindelijk heb ik de keuze gemaakt, en ook in mijn omgeving uitgedragen dat ik voor goud ging.’
Les 2: Trainen onder druk
Op dat ene cruciale moment de optimale prestatie leveren, dat kun je trainen. ‘De hoge spanning in een wedstrijd kun je tijdens een training niet bereiken, maar wetenschappelijk is bewezen dat milde spanning genoeg is.’ legt Frank Bakker uit. Het leermoment zit hem erin dat je geautomatiseerde bewegingen met een hogere alertheid kunt uitvoeren. Zo kunnen voetballers de beslissende penalty trainen door er tijdens de training een officieel moment van te maken, met een ijzige stilte tijdens het schot. Basketballer Patrick Frimpong voerde de druk tijdens zijn training op door meerdere keren achter elkaar een vrij schot te nemen: ‘als je acht keer raak wilt gooien, en het is je net zeven keer gelukt, dan voel je de druk op dat laatste schot.’
Les 3: Beeld je in hoe je wint
‘Door een mentale voorstelling kun je wennen aan de prikkels die je krijgt in een bepaalde situatie’ stelt Bakker. In een sociaal experiment neemt hij de aanwezige zaal roeiers mentaal mee naar de afsprong van base jump, in dit geval van het Orion gebouw. ‘Voel je de natte wind al in je gezicht slaan? Zie je hoe ver je kan kijken?’ Volgens Patrick Frimpong is het inbeelden van zo’n moment vergelijkbaar met meditatie: ‘Door de juiste balans in spanning en ontspanning kun je in je flow komen.’
Les 4: Focus op je taak
Bakker vergelijkt presteren op een wedstrijd met het lopen op de rand van een afgrond. ‘Als jeonder stress staat wordt je snel afgeleid, bijvoorbeeld door de angst om te vallen. Maar het enige waar je mentaal mee bezig moet zijn om veilig door te lopen, is waar je de volgende voet veilig neerzet. Door je aandacht goed te richten voorkom je choking, presteren onder je niveau.’ Ook moet je de aandacht niet richten op je spierspanning zelf (intern), maar wat je met die spieren wilt doen (extern). Voor roeiers bivoorbeeld, betekent het dat ze zich moeten richten op de beweging van de roeiriem.
Les 5: Heb plezier en volg je passie**
Een cliché misschien, maar de experts zijn het erover eens: als je plezier hebt, kom je verder. Frimpong: ‘Uiteindelijk moet je 10.000 uur volmaken om ergens echt goed in te worden, dan kun je maar beter iets doen wat je leuk vindt.’ Zwolle vertelt hoe hij het roeien al zijn hele leven tot bron van vermaak maakte: ‘Tijdens mijn jeugd was ik bijvoorbeeld kampioen vlotworstelen op de vereniging. Op trainingskamp met de Olympische roeiers deden we eens een wedstrijdje om welke boot er het eerst in het water lag.’ Die competitieve spelelementen hielden het plezier in het trainen.