<foto: de Culex pipiens>
Het West Nile virus, afkomstig uit Afrika, is aan een opmars bezig vanuit Zuid-Europa, maar heeft Nederland nog niet bereikt. De meeste mensen worden niet ziek van het virus, maar zieken en ouderen kunnen griep krijgen en een paar procent kan levensgevaarlijk ziek worden. Het West Nile virus dook in 1999 opeens op in Amerika, waar het zo’n 1800 slachtoffers onder de bevolking heeft gemaakt. In Europa zijn tot dusverre maar enkele honderden doden gevallen. Promovendus Vogels wil weten hoe dat komt en wat het risico voor Noord-Europa is.
Het virus wordt verspreid door de bekende huissteekmug (Culex pipiens) die ons regelmatig uit de slaap houdt. Die heeft twee biotypes, pipiens en molestus, die er hetzelfde uitzien maar verschillend gedrag vertonen. Pipiens heeft voorkeur voor vogels als gastheer en overwintert bovengronds in Nederland. Molestus bijt zoogdieren, waaronder mensen, en zit ’s winters bij voorkeur onder de grond. In Nederland zit ie bijvoorbeeld in de Amsterdamse metrolijn en in het ondergrondse bagagesysteem op Schiphol.
Vooralsnog bijten beide muggentypen ons wel, maar dragen ze nog geen virus over. Ten eerste komt dat omdat er geen besmette vogels in Nederland voorkomen, ten tweede omdat de twee muggentypes gescheiden leven en niet met elkaar kruisen, zo was de gedachte. Maar Vogels heeft nu aangetoond dat beide biotypen in ons huis voorkomen en wel degelijk kruisen. Ze onderzocht steekmuggen uit muggenvallen in de buitenruimte en bovendien vroeg ze het publiek vorig jaar om doodgeslagen muggen in huis op te sturen naar Wageningen. Uit de analyses bleek dat 6 tot 15 procent van deze muggen een kruising was van pipiens en molestus. Die hybrides zijn gevaarlijke klanten, want die kunnen het virus mogelijk direct overdragen van vogel op mens. Door haar onderzoek moet de risicobeoordeling voor het West Nile virus worden aangescherpt.
Gelukkig komt het gevaarlijke virus nog niet voor in Nederland. Het zit wel in vogels in onder andere Griekenland, Frankrijk en Roemenië, maar niet in vogels in Nederland. Er moet een natuurlijke barrière zijn, denkt Vogels, die vermoedt dat de lage temperatuur in noordelijk Europa de belangrijkste hindernis is. Dat gaat ze nu uitzoeken in vervolgonderzoek. In een zwaar beveiligd lab gaat ze muggen infecteren met het West Nile virus bij meerdere temperaturen en dan kijken of het virus in het speeksel van de muggen terecht komt, want alleen dan is er kans op overdracht.
‘Als het West Nile virus onverhoopt in Nederland terecht komt, wil je goed voorbereid zijn en weten: welke muggen komen hier voor en kunnen die het virus overdragen? Bovendien is het goed om fundamentele kennis op te doen over de verspreiding van deze potentiële vectoren.’
Gerelateerde berichten
Onze steekmug kan oprukkende virussen overdragen
Beducht voor muggen die ziektes overbrengen