Foto: Guy Ackermans
Onze omgeving verleidt mensen tot ongezond eetgedrag. Voedsel is altijd en overal beschikbaar, en de keuze aan lekkere dingen is ontzettend groot. De Vet wil meer te weten komen over de invloed van die ‘dikmakende’ omgeving. Bovendien hoopt ze praktische manieren te ontwikkelen om mensen gezonder te laten eten.
Controle
Voorlichting is in elk geval niet zaligmakend, weet De Vet. De effecten daarvan zijn beperkt. ‘Een groot deel van ons gedrag hebben we helemaal niet goed onder controle. Dit gaat grotendeels automatisch en onbewust. We hebben bijvoorbeeld vaak niet goed door wat we precies eten en welke specifieke prikkels dat eetgedrag ontlokken.’Daarom onderzoekt De Vet kleine aanpassingen in de omgeving waardoor mensen impulsief gezonde keuzes maken. Grotere porties zetten bijvoorbeeld aan tot meer eten. Dit automatisme blijkt bruikbaar om kinderen meer groente te laten eten.
Daarnaast kijkt De Vet naar de samenhang tussen een groot voedselaanbod en sociale normen. Eerder onderzoek van haar liet zien dat een bakje chocolaatjes op de toonbank bij de bakker niet direct aanzette tot eten. Pas als er lege wikkeltjes naast lagen ‒ ten teken dat anderen chocolaatjes hadden gegeten ‒ namen klanten een chocolaatje. Zo beïnvloeden mensen onbewust elkaars eetgedrag.
Sommige mensen gebruiken trucjes om zich aan hun goede voornemens te houden. Ze zoeken bijvoorbeeld afleiding als ze zin hebben in chips.
Maar al leven we in omgeving die dik maakt, lang niet iedereen is dik. ‘Sommige mensen kunnen prima met verleidingen omgaan’, zegt De Vet. ‘Ze gebruiken trucjes om zich aan hun goede voornemens te houden. Ze zoeken bijvoorbeeld afleiding als ze zin hebben in chips of doen een handje chips in een bakje en bergen de rest op.’
Andere mensen blijken juist veel gevoeliger voor een voedselrijke omgeving. Een van de oorzaken is mogelijk een sterk ruimtelijk geheugen voor plekken met energierijk voedsel. Evolutionair gezien was dit een voordeel voor vrouwen – traditioneel de ‘verzamelaars’. Tegenwoordig lijken ze hier nog steeds beter in dan mannen, wat vrouwen kwetsbaarder zou kunnen maken voor plekken met veel eten. De Vet wil te weten komen welke trucjes helpen om hen minder kwetsbaar te maken.
Verleiding
Het helemaal uitbannen van verleidingen uit de omgeving is volgens de hoogleraar niet reëel. Ze vermoedt bovendien dat kinderen juist een beetje verleiding nodig hebben om zelfbeheersing aan te leren. De Vet vergelijkt het met vaccinatie. Zoals een vaccin het lichaam ertoe aanzet weerstand te bieden tegen een virus, zo leert een beetje lekkers in de omgeving kinderen beter om te gaan met verleidingen.
Iedereen vertoont wel eens ongezond gedrag. Juist daarom vind ik dit zo’n interessant onderzoeksterrein.
De Vet slaagt er zelf overigens ook niet in om altijd gezond te eten. ‘Ik denk dat niemand dat kan, iedereen vertoont wel eens ongezond gedrag. Juist daarom vind ik dit zo’n interessant onderzoeksterrein.’
De Vet houdt op 24 november haar inaugurele rede en op 28 november een WURtalk over het weerstaan van verleidingen.