Wetenschap - 13 januari 2011

Toename fosfaat op akkerbouwgrond

tekst:
Astrid Smit

Het fosfaatgehalte van akkerbouwland is de afgelopen dertig jaar gestegen, ondanks het restrictieve mestbeleid. Dat concluderen onderzoekers van Alterra in het tijdschrift Soil Use & Management.

De onderzoekers analyseerden fosfaatdata van de afgelopen zeventig jaar. Opvallend is dat er sinds de jaren dertig van de vorige eeuw grote regionale verschillen bestaan: in het ene gebied is het fosfaatgehalte soms twee maal hoger dan in het andere.  Hierbij is een duidelijk verband met de beschikbaarheid aan mest in de directe omgeving en de marktwaarde van de geteelde gewassen. Hoe meer mest beschikbaar, hoe meer fosfaat er op het land terechtkwam. Ook een hoge marktwaarde van het gewas leidde tot meer fosfaat in de bodem.
De afgelopen zeventig jaar steeg het gemiddelde fosfaatgehalte van het boerenland. Dat van akkerbouwland nam de afgelopen dertig jaar zelfs met 33 tot 40 procent toe. Het fosfaatgehalte van grasland bleef sinds de jaren zeventig echter gelijk. 
De invoering van het mestbeleid in 1984 heeft duidelijk nog geen effect op het fosfaatgehalte in de bodem van akkerbouwland. Arjan Reijneveld van Alterra vindt dat niet gek. ‘In de onderzochte periode was er gemiddeld meer fosfaataanvoer dan fosfaatafvoer op een perceel. Weliswaar nam dit overschot met de jaren geleidelijk aan af, maar er kwam voortdurend meer fosfaat op de bodem dan er uitging via het gewas.’ 
Wat hem wel bevreemdt is dat het fosfaatgehalte van het grasland gelijk bleef. ‘Het fosfaatoverschot moet toch ergens gebleven zijn’, aldus Reijneveld. ‘Misschien zit het wel in diepere lagen, maar daar hebben we helaas geen gegevens van.’  De komende decennia blijft het fosfaatgehalte van de akkerbouwgronden relatief hoog, zo stellen Reijneveld en zijn collega’s. Het risico dat het fosfaat in het oppervlaktewater terecht komt, is daardoor nog lange tijd aanwezig.