Wetenschap - 17 februari 2011

Taaie bladeren leven langer

Taaiheid is de meest wezenlijke mechanische eigenschap van een blad. Tot die conclusie komen Wageninger Lourens Poorter en een groep internationale wetenschappers in een artikel in Ecology Letters dat komende maand verschijnt.

blaadjesPoorter.jpg
De groep onder leiding van de Japanner Yusuke Onoda legde een groot aantal studies naar de mechanische eigenschappen van bladeren naast elkaar. Waaronder dus die van de Wageningse co-auteur Poorter. Knippen, scheuren en doorboren zijn de meest gebruikte methodes om mechanische eigenschappen van blad te meten. Dat levert een woud aan gegevens, definities en eenheden op. Daar is nu een mouw aan gepast, waardoor in een wereldwijde meta-analyse de gegevens van in totaal 2819 verschillende bladsoorten met elkaar zijn te vergelijken. De groep ontleedde bovendien de verschillende componenten die bijdragen aan de stevigheid van blad.
Inzicht
Het resultaat van die arbeid leidt tot opmerkelijke inzichten. De stevigheid van bladeren kan tussen soorten wel een factor 800 verschillen. En dat verschil zit 'm vooral in de taaiheid. Bladeren zijn niet stevig omdat ze dik zijn en ook niet omdat ze een grote dichtheid hebben. Het is de taaiheid die het 'm doet. Taaiheid verklaart volgens de onderzoekers voor 56 procent de 'mechanische weerstand' van een blad. En dat geldt dus kennelijk wereldwijd. Daarmee is overigens nog niet gezegd wat die taaiheid veroorzaakt. Daar houdt het verhaal in Ecology Letters eigenlijk op.
Voorspeller
Volgens Poorter heeft taaiheid te maken met de vezeligheid, het nervenpatroon en de chemische samenstelling van bladeren. Poorter publiceerde vorig jaar een studie in de New Phytologist over zijn onderzoek naar bladeren van tropische bomen in Bolivia. Ook daar bleek taaiheid cruciaal. Poorter: 'Taaiheid is een hele goede voorspeller van hoe lang een blad leeft, hoe smakelijk het is voor bladeters en hoe licht of donker een boomsoort staat.'
Succesvol
Mechanische eigenschappen van blad hebben volgens Poorter grote implicaties voor het  succes en de co-existentie van soorten in de natuur. Taaiheid bepaalt waar je welke soort aantreft. Poorter: 'In onderbos van tropisch regenbos bijvoorbeeld dringt maar één procent van het licht door. Dat levert een hele lage fotosynthese op en dus weinig koolstofwinst per dag. Als je die investering in nieuw blad terug wilt verdienen, moet je langlevende blaadjes hebben.' Taaiheid verhoogt die kans op een lang leven. Onder meer door weinig aantrekkelijk te zijn voor bladeters. En dat helpt dus als je dus om succesvol te zijn in de schaduw. Aan de andere kant vind je snelle groeiers met minder taaie bladeren juist op open plekken met veel licht.
Yonoda et al. (2011) Ecology Letters 14(3)