Een illustratie uit het kinderboek Ietje Termietje van alumnus Niels Kerstes. © Niels Kerstes
Termieten zijn machtig interessante beesten. Neem alleen al de gendergelijkheid in de termietenwereld. ‘Als termieten geboren worden, kunnen ze in principe nog van alles worden. Het maakt niet uit of je man of vrouw bent. Iedere man kan soldaat, werker of koning worden’, licht Kerstes toe. ‘Of soldate, werkster of koningin als je een vrouwtje bent. De toekomst is nog helemaal open. Bij veel andere sociale insecten is dat niet zo.’
Feromonen
Welke kant het termietenleven opgaat, hangt van de omgeving af. Als er al veel werksters zijn, is de kans groter dat je soldaat wordt. Onder andere uitgescheiden feromonen regelen volgens Kerstes dit soort processen. Hij raakte gefascineerd door de beestjes tijdens zijn studie biologie in Wageningen. Voor een studie naar schimmelkwekende termieten deed hij een paar maanden veldwerk in Zuid-Afrika.
‘Met mijn eigen ogen zag ik daar tot wat voor ongelofelijke dingen deze kleine insecten in staat zijn’, zegt hij daarover. ‘Met het boekje Ietje Termietje wil ik mijn ervaringen en verwondering delen.’ In het boek volgt Kerstes het leven van Ietje, een vrouwtje dus. ‘Het verhaal volgt haar op haar zoektocht in het leven. En passant leg ik uit hoe zo’n termietenheuvel in elkaar steekt en wat ieders rol daarin is.’
Koningin
De bijbehorende prenten illustreren de levensreis van Ietje. Dat ze uiteindelijk koningin wordt, zal niemand verbazen. Het boek mikt op kinderen tot pak ‘m beet zeven jaar. En wat is er nou mooier dan koningin worden? ‘Maar ook verteltechnisch was het nodig’, zegt Kerstes, ‘om de levenscyclus van een termietenkolonie helemaal te kunnen beschrijven.’ Overigens is het helemaal geen pretje om koningin te worden, voegt hij eraan toe.
Het achterlijf van een koningin is zo groot dat ze zich helemaal niet meer kan bewegen. Ze is gewoon een eierfabriek
Niels Kerstes
‘Koningen en koninginnen kunnen tot wel dertig jaar oud worden. Daarmee behoren ze tot de langst levende insecten. Al die tijd leven ze in dezelfde kamer en hebben maar een taak: bevruchte eieren produceren. Het achterlijf van een koningin is zo groot dat ze zich helemaal niet meer kan bewegen. Ze is gewoon een eierfabriek.’ Tot de dood erop volgt. Maar zover gaat het boekje niet.
Hobby
De illustraties van Kerstes zijn eenvoudig, herkenbaar en kleurrijk. ‘Ik ben er zelf wel blij mee’, kijkt hij erop terug. ‘Op de basis- en middelbare school tekende ik veel. Tijdens mijn studie in Wageningen ben ik er eigenlijk mee gestopt. Pas na mijn promotie in Zurich heb ik het weer opgepakt.’ Een hobby is het vooralsnog. ‘Ik zou er wel meer mee willen doen, maar dat is lastig.’
Kerstes werkte onder meer als redacteur bij De Buitendienst, een natuurprogramma van de NTR voor kinderen. Op dit moment werkt hij bij Naturalis aan een citizen science-project dat het effect van klimaatverandering en verstedelijking op tuinslakken in kaart wil brengen. Het boek ligt nog niet in de winkel, maar is wel online verkrijgbaar.