Foto: Wim van der Zwaluw. Het Wageningse iGEM-team 2016 wil met een speciaal toegeruste bacterie de varroamijt te lijf gaan. Die mijt veroorzaakt bijensterfte.
iGem is de naam van de internationale wedstrijd synthetische biologie, waarbij studenten bacteriën ombouwen voor een maatschappelijke toepassing. Die toepassing is dit jaar de bijensterfte door de beruchte varroa-mijt. Varroa is een van de belangrijkste oorzaken voor het sterven van bijenvolken. Bestrijding van de mijt vindt plaats met de zuren als oxaalzuur en mierezuur en de terpeen thymol.
Die behandeling luistert nauw, legt teamcaptain Thomas Swartjes (master Moleculaire levenswetenschappen) uit. ‘Het lijkt erop dat de producten vooral mijten doden omdat die kleiner zijn de bijen. Maar ze zijn ook schadelijk voor de bijen zelf. De kunst is dus om de juiste concentraties toe te dienen. De dosering luistert nauw.’ Behandelingen en doseringen zijn vastgelegd in protocollen die zijn opgesteld door de bijenonderzoekers van Wageningen UR.
Hobbyisten
Maar de meeste bijenhouders zijn hobbyisten en nemen het niet altijd even nauw met die voorschriften. Een alternatieve methode is dus in principe welkom, zegt Swartjes. De iGem’ers gooien het daarom over een heel andere boeg. Zij gaan een vorm van biologische bestrijding toepassen door de modelbacterie e-coli uit te rusten met een gif dat specifiek mijten doodt. De bacterie wordt dan als een soort mite-buster in de korf losgelaten.
De ‘donor’ van het gif is de Bacillus thuringiensis, een bacterie die op eiwit gebaseerde toxinen vormt (de zogeheten Cry toxines) die giftig zijn voor veel insecten. ‘Het lijkt erop dat één van die toxines specifiek mijten doodt’, legt Swartjes uit. Het team wil die genen inbouwen in e-coli en die op de bijen loslaten. Bijvoorbeeld door de bacterie toe te voegen aan suikerwater waarmee bijen worden bijgevoerd.
Crowdfunding
Het iGem-team is al sinds oktober bij elkaar. Door de verhuizing van de deelnemende leerstoelgroepen naar Helix ligt het praktische werk op dit moment even stil. Die tijd wordt benut om aandacht te geven aan de sociale kant van het verhaal: de crowd-funding. Voor het hele project denkt Swartjes 30-40.000 euro nodig te hebben. De leerstoelgroepen Systeem en synthetische biologie en Microbiologie dragen samen 10.000 euro bij. Voor de resterende som wordt (binnenkort)
een beroep gedaan op de crowd.
Het project moet halverwege oktober af zijn. Als het team de finale haalt, mag het eind oktober naar Boston waar de eindronde plaats vindt. Twee jaar terug haalde Wageningen de tweede plek binnen. Het afgelopen jaar kon er geen team op de been worden gebracht. Het huidige team bestaat uit twaalf bachelors en masters, gelijkelijk verdeeld over beide sexen.