©Kenniscentrum Sport
Kwetsbare jongeren zijn bijvoorbeeld jongeren uit probleemgezinnen die kampen met leer- of gedragsproblemen. ‘Toen ik aan het onderzoek begon, dacht ik aan te gaan tonen hoe goed sport is voor deze jongeren, maar het blijkt dat het mes aan twee kanten snijdt’, zegt Super, die op 5 oktober promoveert bij de Leerstoelgroep Gezondheid en Maatschappij. ‘Deze jongeren hebben vaak een negatief zelfbeeld, laag zelfvertrouwen en gevoelens van afwijzingen. Sport kan deze gevoelens ook versterken.’
Super baseert haar conclusie op vragenlijsten en uitgebreide interviews met kwetsbare jongeren en sportcoaches van sportverenigingen. Uit de vragenlijsten komt onder andere naar voren dat kwetsbare jongeren die meer dan drie keer per week sporten, behulpzamer zijn, beter presteren op school en zich gezonder voelen. Daarnaast vertonen ze minder probleemgedrag en gaan ze beter om met tegenslagen dan jongeren die niet sporten. Super: ‘We kunnen echter niet zeggen of sporten hier ook de oorzaak van is, want het is ook mogelijk dat jongeren die deze vaardigheden al hebben er vaker voor kiezen om te sporten.’
Juiste balans
In de interviews gingen de jongeren dieper in op de rol die sport in hun leven speelt. Super: ‘Voor velen is de sportvereniging een veilige thuishaven, waar ze hun zorgen even kunnen laten varen. Voor anderen is het vooral een plek om te leren en hun doelen te bereiken.’ Deze balans tussen positieve en negatieve ervaringen met sport, is voor kwetsbare jongeren erg fragiel volgens Super. ‘Iedere situatie vergt een andere aanpak. Soms kan je iemand extra uitdagen om hem te motiveren, maar als de uitdaging te groot is en hij niet mee kan komen, kan het ook heel demotiverend werken. Juist kwetsbare jongeren zijn hier extra gevoelig voor, omdat ze vaak geen vangnet hebben: niemand die ze even opbeurt nadat ze een wedstijd hebben verloren.’
De jongeren moeten niet het gevoel krijgen dat de sportvereniging weer een therapieplek is, waar ze zich moeten verbeteren. Dit kan juist de positieve effecten van sport teniet doen.
Sabina Super, Leerstoelgroep Gezondheid en Maatschappij
De sportcoach heeft volgens haar grote invloed op hoe de jongeren sport ervaren. ‘Maar het lastige is dat deze coaches vaak vrijwilligers zijn, die geen pedagogische achtergrond hebben. Bij de training ligt de focus vooral op de technische aspecten van de sport.’ Het is volgens haar vooral belangrijk dat coaches ervoor zorgen dat de jongeren zich gesteund voelen en succes kunnen ervaren. Dit kan bijvoorbeeld door complimenten te geven en ervoor te zorgen dat duidelijk is wat er wordt verwacht. Maar ook door te vragen wat jongeren nodig hebben om een oefening te kunnen uitvoeren, in plaats van alleen te instrueren. ‘De jongeren moeten niet het gevoel krijgen dat de sportvereniging weer een therapieplek is, waar ze zich moeten verbeteren. Dit kan juist de positieve effecten van sport teniet doen. Sporten moet vooral leuk zijn.’
Super heeft haar onderzoeksresultaten ook verwerkt in een boekje met praktische tips voor beleidsmakers, jeugdhulporganisaties, sportcoaches en zorgprofessionals.