De Nederlandse sierduivenrassen worden met uitsterven bedreigd. Van deze Groninger Slenk waren in 2017 nog maar 80 duivinnen in leven © Dik Hamer
‘De meeste duivenhouders zijn gepensioneerd en als er geen jongere duivenhouders bijkomen, dan verdwijnen veel Nederlandse sierrassen’, vertelt Agnes de Wit werkzaam bij CGN. ‘Van bepaalde rassen, zoals de Hagenaar, waren er in 2017 bijvoorbeeld nog maar 50 in Nederland.’ Het sperma dat het CGN gaat invriezen, dient als een soort noodvoorziening. ‘Het is natuurlijk altijd beter om een ras in levende lijve, met voldoende genetische diversiteit, te behouden. Maar als een ras uitsterft, kan het ingevroren sperma gebruikt worden om het ras terug te kruisen. Als je het sperma inbrengt bij duivinnen van een ander ras, dan duurt het zo’n negen generaties om het oorspronkelijke ras weer 99 procent zuiver te krijgen.’
Wennen
De onderzoekers van het CGN ontwikkelen nu een protocol voor het invriezen van het duivensperma, vertelt De Wit. Voor iedere diersoort is dat namelijk weer anders. In eerste instantie bekijken de onderzoekers of de invriesmethode die gebruikt wordt voor sperma van hanen, ook voor duiven geschikt is.
Daarnaast wordt ook gekeken op welke manier het sperma het best verzameld kan worden. De Wit: ‘De eerste keer dat je sperma afneemt, is het meestal van slechte kwaliteit. Dat komt omdat de dieren het niet gewend zijn’ Ook voor de onderzoekers is het overigens wennen. De Wit: ‘Ik doe dit samen met een collega die al veel ervaring heeft met hanen. Je moet er wel even handigheid in krijgen.’ De beste manier om een doffer in de stemming te krijgen is door hem over zijn rug te masseren, vertelt De Wit. ‘Ik denk dat je daarmee een soort reflex opwekt die tot ejaculatie leidt.’
Tot nu toe is de kwaliteit van het ingevroren sperma volgens De Wit nog niet zo goed. ‘Van het invriezen krijgt het ook een klap, dan is uiteindelijk nog maar 10 procent van de zaadcellen in leven en we streven naar 50 procent.’ De onderzoekers gaan de doffers eerst trainen, zodat ze aan de sperma-afname wennen en het sperma van betere kwaliteit is. Als dat is gelukt, kunnen ze kijken of ze de invriesmethode kunnen verbeteren.
Eicellen
Eicellen invriezen is volgens De Wit geen optie, omdat na de bevruchting er een volledig ei om het vruchtje moet worden gevormd. Daardoor is in vitro fertilisatie (IVF) bij vogels niet mogelijk. Het is wel mogelijk om de eierstokken in te vriezen, vertelt De Wit. ‘Die breng je dan in bij duiven van een ander ras en dan kan je al in één generatie weer het oude ras terugfokken. In landen als Canada en Hongarije wordt dit al succesvol gedaan kippen. In Nederland mag het niet.’
De Nederlandse sierduiven worden met uitsterven bedreigd. © CGN
Lees ook:
Alle sla uit Wageningse genenbank wordt gescand in China
Ontmoet de oud-Hollandse koeien
Publiek moet helpen de es te redden