© Shutterstock
Wat is het probleem met dat exotisch zeegras?
‘De invasie van het zeegras H. stipulacae is een redelijk recente ontwikkeling. Deze zeegrassoort komt oorspronkelijk uit de Rode Zee, maar sinds ongeveer tien jaar spreidt het zich als een dolle door de Caribische Zee. Stekjes komen mee via bijvoorbeeld ballastwater. Deze soort groeit erg snel en is een stuk flexibeler dan de inheemse soort, waardoor die onder veel meer omstandigheden kan groeien en de inheemse soort verdringt. Dit hebben we in ons onderzoek ook gezien. Daarvoor was eigenlijk niet duidelijk of dit exotische zeegras ook echt invasief was, zo noem je het namelijk pas als duidelijk is dat het inheemse soorten verdringt en dat het ook nadelige effecten heeft op de omgeving.’
Welke mogelijke gevolgen heeft die invasie?
‘Het inheemse zeegras heeft een groot bladerdak, dat dient als een kraamkamer voor allerlei soorten vissen die daar opgroeien en dan naar het koraalrif trekken. De invasieve soort heeft kleine blaadjes en visjes kunnen daar minder schuilplaats vinden, waardoor er mogelijk minder vissen opgroeien. Dat heeft ook weer gevolgen voor de lokale economie, aangezien veel mensen in het Caribisch gebied van visserij afhankelijk zijn. Daarnaast heeft het invasieve zeegras veel kleinere wortels, waardoor het de bodem niet goed vasthoudt. Bij verstoring wordt een zeegrasmat van invasief zeegras dan ook sneller opgerold. Daardoor komt het koolstof, dat eerder was vastgelegd onder de grasmat, vrij wat weer effect heeft op klimaatverandering.’
Wat is de rol van de soepschildpad precies?
‘De schildpadden eten het liefst de inheemse zeegrassoort. Ze grazen het gras kort en daardoor ontstaan er plekken waar de invasieve soort zich kan vestigen en die neemt dan vervolgens op die plekken de inheemse soort over. Gevolg is dat daar voor de schildpad niks meer te halen valt, dus gaat die naar een andere plek en graast dat kaal. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel. In het begin is dat nog niet zo’n probleem maar op een gegeven moment gaat de hongerige schildpad ook verder uitwijken. Bijvoorbeeld in de ondiepere delen, waar de schildpadden normaal gesproken niet veel komen. Dat zal daar ook invloed hebben op het ecosysteem als daar ook weer nieuwe gebieden voor de invasieve zeegrassoort ontstaan. Onze studie laat zien hoe grote herbivoren een belangrijke rol spelen in de uitbreiding van exotische plantensoorten.’
Waarom wil die schildpad het exotische gras niet eten?
‘Het exotische gras heeft een lagere voedingswaarde, dus dan zou de schildpad er tweeëneenhalf keer zoveel van moeten eten om dezelfde hoeveelheid energie binnen te krijgen. Dan zwemt hij liever wat verder. We denken wel dat de schildpad zich aan kan passen, maar dat gaat langzaam. We zien bijvoorbeeld dat schildpadden rondom Sint Eustatius het gras inmiddels wel eten. Maar omdat het minder voedzaam is zullen de schildpadden ook minder goed groeien. De kwaliteit van het voedsel bepaalt wanneer schildpadden geslachtsrijp worden, dus dat heeft mogelijk ook invloed op hoe snel ze zich voortplanten en de populatie dynamiek.’
Wat kan je eraan doen?
‘Ik denk dat de studie vooral laat zien dat natuurbescherming meerledig is. De schildpadpopulatie doet het goed omdat de dieren beschermd worden. Maar dit is alleen te handhaven als ook leefomgeving beschermd wordt. Het gaat ook niet alleen om schildpadden, want in principe kan alles dat de inheemse grasmat verstoort, ruimte vrijmaken die door invasieve soorten wordt ingenomen. Dat kunnen dus ook jachten zijn die hun anker over de bodem slepen, en op veel eilanden is overbegrazing van geiten een probleem. Die overbegrazing leidt tot erosie en daardoor komt veel zand in het water dat het licht wegneemt. In die omstandigheden groeit het invasieve zeegras beter dan het inheemse gras. Met al deze factoren moet rekening worden gehouden bij het maken van beleid voor natuurbeheer. Het is niet zoals op het land waar je eventueel nog met bestrijdingsmiddelen aan de slag kunt gaan of hekken ergens omheen kunt zetten. We kunnen de invasie van exotische soorten in de zee niet stoppen, maar we kunnen het misschien wel afremmen.’