Een groen dak in Fukuoka, Japan © Shutterstock*
Steden beslaan minder dan drie procent van het landoppervlak, maar meer dan de helft van de mensen woont in een stad – en dit aantal groeit. Belangrijke vraag is hoe we steden in de toekomst leefbaar houden. ‘Klimaatmodellen laten zien dat de extremen toenemen en dat vraagt om aanpassingen, onder andere op het gebied van waterbeheer’, zegt Huub Rijnaarts, hoogleraar Milieu en Watertechnologie, die hier morgen tijdens het Science Café meer over zal vertellen.
Zo krijgen we in Nederland, maar ook in de rest van West-Europa, steeds heviger regenbuien, terwijl het ook droger kan worden in het voorjaar en de zomer. Doordat de stad de warmte meer vasthoudt, kan de opstijgende warme lucht leiden tot meer zware regenbuien, zegt Rijnaarts. ‘Dit is vergelijkbaar met het ontstaan van orkanen boven warme oceanen. Hoe dit proces precies zit, wordt bestudeerd door de groep Meteorologie in Wageningen.’
Nederlandse steden zijn nog ontworpen op de regenval van tientallen jaren geleden.
Huub Rijnaarts, hoogleraar Milieu en Watertechnologie
Bij zware regenval treedt in veel steden wateroverlast op en door de verharde oppervlakken kan het water ook moeilijk weg. Rijnaarts: ‘De Nederlandse steden zijn nog ontworpen op de regenval van tientallen jaren geleden.’ In tijden van zware regenval is het belangrijk dat het water ergens kan worden opgeslagen, legt Rijnaarts uit. ‘Natuur kan hierbij helpen, bijvoorbeeld door aanleg van extra parken, groene bermen en door huizen en bedrijfspanden te voorzien van groene daken.’ Deze ecologische aanpak kan worden gecombineerd met technologische snufjes. Zo ontwikkelde het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS), mede opgericht door WUR, samen met de Wageningse hoogleraren Bert Holtslag en Remko Uijlenhoet een app die tot op de straat nauwkeurig bijhoudt waar de meeste regen valt. Daarmee kan het waterbedrijf maatregelen nemen die er voor zorgen dat bij hevige regenbuien de schade beperkt blijft.
Nu wordt ons rioolwater gezuiverd en daarna spoelen we het de zee in. Dit kost veel energie en is niet duurzaam
Huub Rijnaarts
Ook is het volgens Rijnaarts belangrijk om de waterkwaliteit te verbeteren, zodat het water beter kan worden hergebruikt. ‘Nu wordt ons rioolwater gezuiverd en daarna spoelen we het de zee in. Dit kost veel energie en is niet duurzaam. We werken aan nieuwe technologieën om gesloten kringlopen te creëren, zodat water kan worden hergebruikt.’ Hij denkt aan een kringloop waarin afvalwater van de stad wordt hergebruikt voor de industrie of landbouw en daarna terugkeert naar de stad. Daarvoor is het belangrijk dat resten zout, medicijnen en bestrijdingsmiddelen uit het gebruikte water worden verwijderd.
De onderzoeken richten zich niet alleen op Nederland, maar ook op landen als India of Vietnam. ‘Deels spelen daar dezelfde problemen als in Nederland. In de Mekong delta hebben ze bijvoorbeeld, net als in Nederland, tijdens droge perioden last van een tekort aan zoet water en stroomt bij een lage rivierwaterstand het zoute water van de zee naar binnen, wat schadelijk is voor drinkwatervoorraden, waterflora en fauna en de landbouw.’ In andere delen van de wereld, zoals China, worden steden uitgebreid of nieuw gebouwd. Rijnaarts: ‘Die kun je dan gelijk groen en duurzaam ontwerpen. Maar ook in Nederland en Europa liggen kansen om onze steden via een geleidelijk proces te vergroenen. De samenwerking tussen verschillende kennisgebieden en de praktijk is daarbij erg belangrijk.’
Op donderdag 30 november is het Science Café ‘Sustainable City Concepts’ in Café Loburg. Het begint om 19:45 met live muziek en om 20:15 starten de sprekers. Kijk hier voor meer informatie.