Een akker in Rwanda. © James Noah Ssemanda
Het eten van salades is in Rwanda, vooral in de steden, vrij populair. ‘We weten van Westerse landen al veel over de hygiëne rondom voedselbereiding, maar weinig over de situatie in ontwikkelende landen’, zegt begeleider Martine Reij, Levensmiddelenmicrobiologie.
Ssemanda bezocht 56 hotels in Rwanda, variërend van kleine eettentjes tot luxe hotels, om te onderzoeken hoe de groenten voor salades worden gewassen en ontsmet. Ruim de helft van de hotels, gebruikten een ontsmettingsmiddel voor de groenten. De anderen wasten enkel met water. Reij: ‘Wanneer je alleen met schoon water spoelt, neemt het aantal bacteriën al met 90 procent af. Maar dat is lang niet voldoende en mensen kunnen daar nog steeds ziek van worden.’
Om te achterhalen hoe effectief de verschillende ontsmettingsmethoden zijn verzamelde en analyseerde Ssemanda monsters van groenten voor- en na het wassen. Eenmaal terug in Wageningen bootste hij deze situatie na in het lab, door salades afkomstig uit Nederlandse supermarkten te besmetten met bacteriën en vervolgens te kijken welk ontsmettingsmiddel het beste werkte.
De resultaten uit het lab kwamen overeen met die uit het veld. Ssemanda testte acht verschillende ontsmettingsmiddelen, die in de Rwandese hotels werden gebruikt. Vijf daarvan bleken uiteindelijk beter te werken dan alleen water. Reij: ‘Een middel op basis van chloor of zuur werkt het best. Maar juist het meest gebruikte ontsmettingsmiddel, kaliumpermanganaat, bleek niet effectiever dan kraanwater.’
Ssemanda zit momenteel in Rwanda waar hij bezig is resultaten te vertalen naar praktische adviezen in de vorm van richtlijnen. ‘Ruim de helft van de hotels spoelt bijvoorbeeld de groente niet af voordat ze gaan ontsmetten’, vertelt Reij. ‘Als er veel vuil op zit werkt het ontsmettingsmiddel ook niet goed.’ Als de groente na ontsmetten weer werd afgespoeld, gebeurde dat in 40 procent van de gevallen met kraanwater. ‘Dit naspoelen moet gebeuren met flessenwater of gekookt kraanwater. Daarnaast is het dus veel effectiever om een ontsmettingsmiddel op chloorbasis te gebruiken, in plaats van Kaliumpermanganaat.’ Reij benadrukt dat deze adviezen alleen gelden voor bladgroenten en alleen voor het bestrijden van bacteriën.
In de Europese Unie is het verboden om desinfectiemiddelen te gebruiken op groenten. Maar daar komt de groente van kwekers die onder schone omstandigheden telen en de hele keten wordt gecontroleerd. In Rwanda is nog geen sprake van een geborgde keten, legt Reij uit. ‘Daar groeit de groente in een veld, waar ook allerlei dieren lopen. Het mooist zou natuurlijk zijn als ook de hygiëne rondom het telen van de groentes verbeterd kan worden, maar dat is nog een grotere stap.’