Wetenschap - 1 januari 1970

Schimmel snel resistent

Schimmels worden snel resistent tegen landbouwgif en verliezen die eigenschap maar zelden. Geneticus Siemen Schoustra denkt te weten waarom en voorspelt dat we de strijd met schimmels niet kunnen winnen.

Alles heeft zijn prijs in de evolutie. Mensen hebben bijvoorbeeld, in vergelijking met dieren, een grote hersenmassa die hen in staat stelt om bijvoorbeeld dit artikeltje te lezen. Een voordeel. Voor het instandhouden van dit kostbare hersenmateriaal is echter wel een flinke portie extra eten nodig. Een nadeel. Een vergelijkbaar verschijnsel treedt op bij schimmels. Schimmels die resistent worden tegen een fungicide, doen dat ten koste van hun uitgebalanceerde stofwisseling, en groeien daardoor minder efficiënt.
Promovendus Siemen Schoustra onderzocht dit verschijnsel door de groei van een schimmel 27 weken te volgen. Zijn schimmel groeide zoals verwacht nadat hij resistent was geworden minder snel dan de wilde schimmel. Maar dat veranderde in de loop van de generaties. Nieuwe mutaties zorgden ervoor dat de resistente soort sneller ging groeien. Eén van de nieuwe resistente stammen groeide uiteindelijk zelfs beter dan de soort waarmee Schoustra zijn proeven begon.
‘Dit verschijnsel verklaart waarom resistentie niet verdwijnt uit een populatie’ verklaart Schoustra. ‘Organismen compenseren binnen enkele generaties de nadelen van de mutatie.’ Volgens Schoustra tonen zijn proeven aan dat het spuiten van fungiciden op langere termijn geen soelaas biedt. ‘Dat gaat een keer ophouden. Je kunt het ontstaan van resistenties proberen te voorkomen, of vermijden dat de resistentie zich blijvend in de populatie vestigt door compenserende evolutie. Maar aan deze resultaten zie je dat je daar niet op kunt blijven vertrouwen. We moeten andere manieren zien te vinden om met de schimmels om te gaan’. /
KV

Siemen Schoustra promoveert op 17 november bij hoogleraar genetica, prof. Rolf Hoekstra.