Dit stelt het landelijk orgaan wetenschappelijke integriteit (LOWI) in een rapport dat 26 maart is gepubliceerd. Eind februari maakte de Universiteit Utrecht bekend dat plantenonderzoeker Pankaj Dhonukshe zich in vier artikelen schuldig heeft gemaakt aan beeldmanipulatie. Hij werkte destijds bij de nog in Utrecht gevestigde vakgroep van Scheres. Diens naam staat op alle vier artikelen.
Een onderzoeksleider, zo stelt het LOWI, moet jongere medewerkers behoeden voor fouten en slordigheden. Hij of zij hoeft echter niet constant met argwaan te kijken naar aangeleverde data, en mag er op vertrouwen dat deze verantwoord zijn verwerkt. Aangezien de manipulaties in deze zaak alleen kunnen worden opgemerkt ‘met een wantrouwend oog’, zijn Scheres en de andere coauteurs niet medeverantwoordelijk.
Het eindrapport onthult verder dat Dhonukshe in een eerder onderzoek van de Utrechtse commissie wetenschappelijke integriteit (CWI) nog werd vrijgesproken van wangedrag. De CWI gaf aan dat er slechts sprake was van ‘verwijtbare nalatigheid’ en niet van ‘intentionele manipulaties’. Op basis van onderzoek naar meerdere artikelen concludeert het LOWI echter dat er wel sprake was van wangedrag. Zo vonden bij het onderzoek betrokken experts tenminste twee gevallen van ‘welbewuste manipulatie’. Bovendien zagen ze een ‘herhaald patroon van […] niet aanvaardbare onderzoekspraktijken’.
Meer concreet gaat het hierbij om de onjuiste bewerking van beelden. Zo bevatten de papers gedupliceerde illustraties, die elk een andere betekenis kregen toegedicht. Verder waren afzonderlijke beelden samengevoegd zonder de in het vakgebied gebruikelijke ‘witte bandjes’. De artikelen zijn inmiddels teruggetrokken. De commissie vindt het verder ‘raadselachtig’ dat de ruwe data van het betroffen artikel is verdwenen bij een harddisk crash. Het was al ‘even raadselachtig’ dat hier geen back-up van bestond.
De inmiddels Wageningse hoogleraar Ben Scheres wil niet ingaan op de inhoud van het LOWI-rapport. ‘Ik heb het juiste gedaan en wil pas praten als het stof is neergedaald.’ Dhonukshe bestrijdt de lezing van het LOWI. Hij erkende afgelopen februari dat er door haast en slordigheid fouten in zijn publicaties zijn geslopen, maar er zou geen sprake zijn van fraude. Dhonukshe heeft niet gereageerd op een verzoek van Resource om commentaar.