© Giovani Theisen
In het zuidelijke puntje van Brazilië ligt Rio Grande do Sul. De deelstaat is zes keer zo groot en net zo vlak als Nederland. Het bestaat uit woeste weidegrond, meren, natuurgebied en ruim 3 miljoen hectare aan lowlands waarop de boeren vooral rijst verbouwen en koeien houden. Heel efficiënt gebeurt dat niet. Giovani Theisen, werkzaam bij het Braziliaanse onderzoeksinstituut Embrapa, zocht naar alternatieve bedrijfssystemen die meer voedsel leveren en duurzamer zijn.
Mini-boerderij
Theisen creëerde vijf miniboerderijen op een praktijkboerderij van Embrapa in Rio Grande do Sul en vergeleek deze bedrijfssystemen negen jaar lang. Daarbij zette hij de dominante monocultuur van rijst af tegen de bestaande mengcultuur van rijst en soja, al dan niet met ploegen. Maar hij testte ook een nieuwe rotatieteelt van mais en soja, in combinatie met veeteelt en groenbemesters.
Ruggen
Aangezien maisplanten niet van natte voeten houden, legde Embrapa acht meter brede ruggen aan op het testperceel, met daartussen lager liggende sloten voor de waterafvoer. Met deze uit Nederland afkomstige ingreep konden de boeren naast mais ook cash crops als zwarte bonen verbouwen. Voordeel van deze richels was ook dat er in de winter koeien konden grazen en groenbemesters konden groeien, terwijl de rijstvelden in de natte winters braak lagen.
Organische stof
De nieuwe rotatieteelt levert de boeren meerdere voordelen op, schrijft Theisen. De opbrengsten en inkomsten waren hoger, omdat Embrapa gedurende het hele jaar voedsel kon verkopen. Bovendien leverde de mais/soja/vee combinatie in negen jaar een verhoging op van organische stof in de bodem van maar liefst 46 procent. Verder was de uitstoot van broeikasgassen in dit systeem twee tot drie keer zo laag als in de rijstteelt. Enige minpuntje van dit systeem: de onderzoekers moesten meer herbiciden inzetten.
Voedsel
Theisen rekende ook uit hoeveel voedsel de verschillende farming systems opleverden. Een hectare rijst kon 12 personen voeden, de teelt van rijst en soja kon 19 personen per hectare te eten geven en de combinatie van mais, soja en vee kon 25 personen voeden. ‘De rijst wordt doorgaans twee of drie seizoenen verbouwd, waarna het rijstveld de volgende drie seizoenen niet meer wordt gebruikt’, zegt Theisen. ‘We kijken hoe we het landgebruik op deze percelen kunnen optimaliseren.’
Rijstvelden in Rio Grande do Sul
Hij hoopt dat veel boeren in Rio Grande do Sul overstappen op rotatieteelt op ruggen. Hij gaat de conclusies uit zijn proefschrift vertalen in praktijktips voor de boeren. Bovendien kunnen die de proefvelden van Embrapa bezoeken om het teeltsysteem met eigen ogen te zien.
Duurzaam intensiveren
Theisen verwacht dat de monocultuur van rijst gewoon blijft bestaan op 1 miljoen hectare in de deelstaat. ‘De rijstteelt blijft heel belangrijk voor de voedselzekerheid; 65 procent van de rijst voor de Brazilianen komt uit deze deelstaat.’ Maar op de andere 2 miljoen hectare aan land, dat nu deels braak ligt, kunnen de boeren volgens hen een veel productiever en duurzamer landbouwsysteem ontwikkelen.