Red de olifant, bouw een school?

Voor de bescherming van de Afrikaanse olifant is meer nodig dan natuurparken en reservaten. Goed onderwijs, minder corruptie en toegenomen welvaart zijn van minstens zo groot belang. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek naar de verspreiding van de Afrikaanse olifant onder leiding van de Wageningers Fred de Boer en Frank van Langevelde. Zij publiceren daarover in het maartnummer van Biological Conservation. Inzet was de vraag welke factoren bepalen of er olifanten in een gebied leven en hoeveel. Zijn het de ecologische factoren als genoeg voedsel en water of speelt de menselijke invloed een belangrijke rol? Het antwoord blijkt tweeledig, vertelt De Boer (Resource Ecology Group). Of er in een gebied olifanten zijn, hangt af van natuurlijke omstandigheden. Zonder voldoende voedsel en water geen olifant. Maar hoevéél olifanten er zijn, hangt meer af van de mens dan van de natuur. Hoe groter de bevolkingsdichtheid bijvoorbeeld, hoe minder olifanten. Olifanten gedijen daarnaast goed in gebieden met weinig corruptie en analfabetisme en meer welvaart. Actieradius ‘Onze studie laat zien hoe complex het allemaal is’, zegt De Boer. ‘Het is niet zo dat je er bent met alleen beter onderwijs of minder armoede. Het gaat ook om een beter natuurbeschermingsbeleid, een minder corrupt ambtenarenapparaat en bewustwording bij de lokale bevol­king.’ Hij noemt het een shift of focus. Meer reservaten aanleggen is misschien niet de beste ­manier om de olifant te redden. ‘Het is en-en. Olifanten hebben een enorme actieradius. Reservaten zijn belangrijk als veilige haven voor olifanten.’ De beperkte rol van reservaten blijkt ook uit de verspreidings­gegevens. Er leven bijna twee keer zoveel olifanten buiten beschermde gebieden (620.000) dan erbinnen (347.000). De dichtheid van olifanten in reservaten is daaren­tegen wel groter dan erbuiten: 0,41 tegenover 0,25 olifant/km2.