Begin dit jaar gaf FrieslandCampina ook al een premie aan zuivelboeren die hun melkproductie beperkten. Na de opheffing van het melkquotum steeg de melkproductie van de leden van FrieslandCampina zo snel dat de coöperatie onvoldoende verwerkingscapaciteit had. Dit keer dient de regeling ook om het mestprobleem – Nederland produceert veel meer fosfaat dan de EU toestaat – te verminderen.
‘De EU heeft eerder subsidie gegeven voor het niet-produceren van voedsel’, zegt Jongeneel, ‘maar dat een onderneming dit doet, is nieuw. Ik denk dat FrieslandCampina een rekensom heeft gemaakt. Het bedrijf wil 150 miljoen kilo melk uit de markt halen. Die melk kan de coöperatie niet rendabel verwaarden vanwege de slechte marktomstandigheden. De laatste liters wordt dus geen cent meer aan verdiend. Door melk uit de markt te halen, moet de melkprijs gaan stijgen, zodat het bedrijf en de aangesloten boeren er meer aan kan verdienen. Nu Nederland en Ierland beiden zoiets doen, gaat daar zeker een signaal van uit.’
Maar dit is ook milieubeleid?
‘Ja, de Nederlandse veestapel produceert teveel fosfaat dit jaar en dat komt in belangrijke mate door de groei van de melkveehouderij. Nederland moet weer snel onder het fosfaatplafond komen en daar helpt deze maatregel bij. De EU steunt ook de afname van de melkproductie. Die legt 14 eurocent bij voor iedere niet geproduceerde liter melk. Met de bijdrage van FC kom je dan op 24 cent per liter. Lang niet iedere melkveehouder realiseert op dit moment zo’n marge. Dan wordt het aantrekkelijk voor boeren.’
Drie jaar geleden was dit nooit gebeurd.
‘Nee, want toen was de melkquotering er nog. Nu de quota weg zijn en de productie omhoog schiet, is er nieuwe regulering nodig. In Frankrijk hebben sommige zuivelbedrijven al bedrijfsquota ingesteld voor de aangesloten boeren. Dit is een nieuwe vorm van marktregulering waarbij de private sector verantwoordelijkheid neemt.’
Moet de overheid weer quota instellen?
‘Dat oude beleid was er niet voor niets, maar komt niet meer terug, denk ik. De Europese zuivelmarkt is veel opener en internationaler dan vroeger. Marktregulering en prijsondersteuning volgens het oude quota-recept is daarom geen haalbare optie meer. Bovendien is een meerderheid van de EU-lidstaten tegen quotering. Dus krijg je nu dit soort creatieve oplossingen als van FrieslandCampina. Het bijzondere van deze regeling is dat de ene boer in feite aan de andere boer geld geeft voor het niet produceren van melk, binnen een coöperatie.’
Is dit een structurele of tijdelijke regeling?
‘Tijdelijk. Ik denk dat FrieslandCampina mikt op een paar maanden, hooguit een half jaar. Dan moeten de prijzen op de zuivelmarkt weer hersteld zijn en wordt het tijd dat de fosfaatwetgeving van de Nederlandse regering zijn werk eens gaat doen.’