Wetenschap - 14 februari 2013

Plant anticipeert op vraatschade door rups

Mosterdplanten gaan sneller zaad produceren als vlinders hun eitjes op de plant leggen. Zo zorgt de plant voor minder verlies van fitness als de rupsen uit de eieren zijn uitgekomen. Tot die opmerkelijke conclusie komen Wageningse entomologen deze week in Functional Ecology.

De Large White Cabbage Butterfly, die haar eitjes op mosterdplanten legt.
Promovendus Dani Lucas Barbosa onderzocht de reactie van de mosterdplanten op rupsen, van het moment dat de vlinders hun eieren leggen op de plant tot het moment dat de rupsen hun vraatperiode aan bladeren en bloemen afronden. Tot haar verrassing versnelden de mosterdplanten, voordat de larven de eieren verlieten, de zaadvorming. Tegen de tijd dat de larven de bloemen gingen aanvreten, wat directe schade aan de zaadproductie veroorzaakt, was het zaad al gevormd. Daarmee voorkwamen de planten dat hun reproductie sterk verminderde, want de rupsen eten wel de bloemen maar niet de zaden van de mosterdplant.
‘We hebben een nieuwe strategie gevonden hoe planten zich beschermen tegen hun belagers’, zegt begeleider Joop van Loon. Hoe de informatie wordt vervoerd vanaf het plantenblad met de vlindereieren naar de voortplantingsorganen in de plant waar de zaadvorming plaatsvindt, is nog onbekend. Zwitserse plantenwetenschappers hebben al vastgesteld dat de aan mosterdplanten verwante zandraket Arabidopsis thaliana een hogere activiteit van bij de plantenverdediging betrokken genen laten zien als ze in contact komen met vlindereieren. ‘Wellicht loopt de informatieroute via het vaatsysteem van de plant of via vluchtige stoffen’, zegt Van Loon.

Re:ageer