Wetenschap - 1 januari 1970

‘Oude olie niet schadelijk’

‘Als een olietanker op zee in tweeën breekt is dat nog steeds een ramp. Maar de oude olieresten op de bodem van de zee, sloten en havens zijn niet gevaarlijk. Je kunt ze gewoon laten liggen’, aldus dr. Chiel Jonker, die zijn onderzoek deed bij de leerstoelgroep Aquatische ecologie en waterkwaliteitsbeheer.

Jonkers recente publicatie in Environmental Toxicology and Chemistry maakt duidelijk waarom de olie kan blijven liggen. De toxiciteit van olie in de bodem van rivieren, sloten en plassen blijkt te verminderen naarmate de tijd verstrijkt. Bacteriën in sedimenten zetten de olie om. In dat proces, blijkt uit Jonkers onderzoek, maken bacteriën bovendien kankerverwekkende PAK’s onschadelijk. Deze polycyclische koolwaterstoffen komen vrij bij de verbranding van bijvoorbeeld hout en olie. ‘Het omzettingsproces gaat zelfs sneller als er meer olieresten in sedimenten zitten. De bacteriën zetten de alkanen in de olie om, en gebruiken ze als voedingsstof. Dus hoe meer voedingsstoffen, ofwel olie, hoe meer PAK’s de bacteriën omzetten.’
Jonker deed zijn experimenten in het laboratorium van de leerstoelgroep. Hij mengde er zand uit de bodem van de Oosterschelde met olie. Af en toe ververste de onderzoeker het zeewater, voor de rest greep hij niet in. Bij te hoge concentraties olie neutraliseerden de bacteriën de PAK’s overigens niet meer, omdat de bacteriën daarbij het loodje legden. Jonker ontdekte ook dat verweerde olieresten gevaarlijke organische verbindingen als PAK’s en PCB’s absorbeerden, waardoor ze niet langer gevaarlijk waren. Dat bleek uit analyses met cellijnen die de giftige werking van PAK’s kunnen detecteren.
Al met al is olie dus niet het grote milieuprobleem waarvoor milieuexperts het jarenlang hebben gehouden, aldus Jonker. ‘Ik zeg niet dat het in orde is om olie te dumpen in het milieu. Verse olie is toxisch. Maar oude, verweerde olie is niet zo’n verschrikkelijk probleem als we vroeger dachten’, aldus Jonker. / WK