Wetenschap - 1 januari 1970

Openbaarheid helpt het milieu

De overheid stelt regels op over vervuiling en handhaaft die. Maar er is nóg een manier om milieubeleid uit te voeren: via de burger. Door cijfers over de vervuiling door bedrijven openbaar te maken, kunnen consumenten invloed uitoefenen op die bedrijven.

Als ze goed geïnformeerd zijn, kunnen consumenten in de winkel voor milieuvriendelijke alternatieven kiezen, of kunnen ze in actie komen tegen vervuilende bedrijven. De informatie vormt ook munitie voor maatschappelijke organisaties of overheden die namens de burger actie kunnen ondernemen tegen vervuiling. Bovendien blijken veel bedrijven uit zichzelf al maatregelen te nemen wanneer informatie over de vervuiling die zij veroorzaken openbaar wordt gemaakt, uit vrees dat hun imago schade oploopt. Dat blijkt uit promotieonderzoek van milieusocioloog Sander van den Burg.
Hij bekeek het openbaar maken van emissies van bedrijven in Europa en de Verenigde Staten via internet. In de VS bestaan toegankelijke sites waar de bezoeker snel en makkelijk kan opzoeken welke rotzooi de fabriek om de hoek uitstoot en welk effect dat heeft op de gezondheid van omwonenden. Onderzoek in de VS heeft aangetoond dat veel bedrijven zuiniger omgingen met grondstoffen en minder vervuilend werden na het openbaar maken van gegevens over hun emissie.
Andere gevallen die Van den Burg onderzocht waren milieulabels van auto’s en labels met energieprestatie van huishoudelijke apparaten. In beide gevallen bleken bedrijven beducht voor de invloed van de gegevens op de keuze van consumenten. Na invoering van het autolabel brachten verschillende autofabrikanten, met uitzondering van de duurdere automerken, zuiniger auto’s op de markt.
Volgens Van den Burg past besturen door informatie te verstrekken beter in deze tijd dan reguleren en handhaven. Door de economische globalisering hebben overheden minder zeggenschap over bedrijven. Wanneer de Europese Unie bijvoorbeeld meer regels zou opleggen aan autofabrikanten, zouden die hun bedrijven naar Japan verplaatsen. Het openbaar maken van informatie is volgens Van den Burg een eigentijds alternatief. / JT

Sander van den Burg is op 18 april gepromoveerd bij hoogleraar Milieubeleid prof. Tuur Mol en hoogleraar Milieubeleid voor duurzame leefstijlen en consumptiepatronen prof. Gert Spaargaren.