Wetenschap - 1 januari 1970

Onvruchtbaarheid zit ook tussen oren

‘Artsen zoeken de verklaring van onvruchtbaarheid bij vrouwen meestal in de eierstokken’, zegt ir Harmke van Vugt. ‘Mijn promotieonderzoek laat zien dat er ook in de hersenen iets verkeerd kan gaan waardoor onvruchtbaarheid ontstaat.’

Neuro-endocrinoloog Van Vugt had bijzondere interesse in het hormoon somatostatine. In de hersenen zorgt dat hormoon ervoor dat de hypofyse, een klein kliertje onderaan de hersenen, niet teveel groeihormoon afgeeft. ‘Uit eerdere studies wisten we al dat dieren met een te hoge of juist een te lage aanmaak van groeihormoon vruchtbaarheidsstoornissen hebben’, zegt de promovenda. ‘Omdat somatostatine de aanmaak van groeihormoon reguleert, hebben we ons op dat hormoon geconcentreerd.’
Van Vugt deed proeven met normale vrouwtjesratten. Daarmee wilde ze achterhalen hoe het groeihormoonremmende somatostatine inwerkt op andere hormonen die ratten vruchtbaar maken. ‘Het grote verschil tussen ratten en mensen is dat de cyclus van wijfjes korter is’, zegt de onderzoeker. ‘Hij duurt niet langer dan vijf dagen. Maar los daarvan lijkt de hormoonhuishouding van ratten en mensen sterk op elkaar.’
Bij zowel mensen als ratten vindt de eisprong pas plaats nadat de hypofyse een flinke hoeveelheid van het vruchtbaarheidshormoon LH in de bloedbaan heeft afgegeven. Onderzoekers noemen dat de ‘LH-piek’. Uit Van Vugts onderzoek bleek dat somatostatine direct de LH-piek afremt.
Het LH komt vrij onder invloed van weer een ander hormoon, het LH-Releasing Hormone of LHRH. Somatostatine zet de cellen in de hersenen die het LHRH aanmaken op een lager pitje.
‘In het lichaam zijn het systeem dat groeihormoon produceert en het systeem dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van LH dus met elkaar verbonden’, zegt Van Vugt. ‘Het loont de moeite om de samenhang tussen die twee verder uit te zoeken. Mensen zijn natuurlijk geen ratten, maar misschien ontdekken we zo nieuwe manieren om onvruchtbaarheid te verhelpen.’ / WK

Harmke van Vugt promoveert op 29 november bij prof. Daan van der Heide, hoogleraar Fysiologie van mens en dier.