Ontplofte kerncentrale als muze

Cesium, dat is de boosdoener. In Fukushima, de stad waar in maart 2011 een kerncentrale ontplofte als gevolg van een aardbeving, liggen de radioactieve metaaldeeltjes als een onzichtbare deken over het landschap. Veel gezinnen zijn ervoor op de vlucht gegaan. Anderen bleven achter. Hun kinderen spelen buiten, met zogenaamde dosismeters om hun hals. Of blijven binnen, om de cesiumwind te vermijden. Een van de achterblijvers is dichter Tao Aizu. In vijfregelige gedichten, of gogyoshi, laat hij de lezer proeven van de spanningen in het gebied. Hij benoemt de angst voor de onzichtbare vijand, en schrijft over de onmogelijke opgave voor velen om hun thuis achter zich te laten. Vanaf 17 januari kunnen we in Wageningen kennis maken met die wereld van Aizu. Dan wordt, deels op de campus, het resultaat getoond van een verzoek aan meer dan honderd Nederlandse kunstenaars om zich te laten inspireren door de gogyoshi van Aizu. Dat levert een schat aan kunstwerken op, soms verontrustend, soms hoopgevend. Een van de initiatiefnemers van het Gogyoshi Art Project (GAP) is Fred van Welie, audiovisueel medewerker van Wageningen UR en gestationeerd in Lelystad. ‘We hebben natuurlijk allemaal gehoord van de kernramp in Fukushima’, legt hij uit. ‘Maar voor ons is het onderwerp snel weer uit het nieuws. Met dit project geef je aandacht aan de lange-termijngevolgen. Hoe het leven daar veranderd is.’ Samen met Ed Hanssen, die de gedichten in het Nederlands vertaalde, organiseerde hij de expositie en neemt er zelf ook aan deel. Het project is ook bedoeld om de mensen in de omgeving van de ontplofte centrale een hart onder de riem te steken. ‘Er is veel wanhoop’, weet Van Welie. ‘Tao Aizu schrijft bijvoorbeeld over het waargebeurde verhaal van een boer die vluchtte voor het cesium, maar later terugkwam omdat hij elders niet kon aarden. Zijn gezin keerde niet mee terug. Uiteindelijk heeft hij zelfmoord gepleegd.’ Van Welie is overigens niet de enige connectie tussen Wageningen en het rampgebied. Het Wageningse Rikilt onderzocht na de ramp alle producten uit Japan die in Nederland werden geïmporteerd, want ook hier bleven we niet volledig verschoond van het kwalijke goedje uit de ontplofte centrale: cesium. Expositie Gogyoshi Art Project 17 januari 2013 om 16.30 uur in Impulse, Wageningen UR. Het werk is van 17 januari t/m 1 februari 2013 te zien in Impulse, het Junushoftheater en Forum.