<foto: WUR>
Tot enkele jaren geleden droegen alle Nederlandse akkerbouwers verplicht een deel van hun inkomsten af aan het Productschap Akkerbouw, die dat geld besteedde aan promotie en onderzoek. Maar de Tweede Kamer hief alle productschappen – ook die voor de tuinbouw en veehouderij – op. Boeren moesten op vrijwillige basis kiezen voor onderzoek, vond het parlement.
Maar er zijn bedrijfsoverstijgende kwesties in de akkerbouw waar meerjarig onderzoek voor nodig is, zoals onderzoek naar gezonde bodems, plantgezondheid en biologische gewasbescherming. Daarom hebben akkerbouwers een brancheorganisatie opgericht die dat collectieve onderzoek wil organiseren. Ze wil alle akkerbouwers vragen of die willen investeren in onderzoek. Als een ruime meerderheid ‘ja’ zegt, kan de overheid de heffing algemeen verbindend verklaren (AVV), zodat alle akkerbouwers meebetalen. Die AVV heeft de brancheorganisatie Akkerbouw inmiddels binnen, maar ze kan geen geld innen.
Combineren
De akkerbouworganisatie wil de onderzoekheffing graag combineren met de jaarlijkse ‘gecombineerde opgave’ van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, waarmee de akkerbouwers bedrijfsgegevens doorgeven en andere kosten betalen. Maar dat vindt EZ-minister Kamp niet OK. Hij stelt voor dat de brancheorganisatie de inning en benodigde gegevens voor de inning zelf regelt. Dat is onnodig duur en ingewikkeld, vindt de akkerbouworganisatie.
Oervervelend
Ernst van den Ende, directeur van de Plant Sciences Group van de WUR, vindt de ontstane situatie ‘oervervelend’. Hij wil graag onderzoek doen voor de akkerbouwsector. ‘En de enige manier om langjarig bodemonderzoek te doen voor de akkerbouw is langs de weg van collectief gefinancierd onderzoek. Je kunt niet met de collectebus langs de akkerbouwbedrijven voor bedrijfsoverstijgende onderzoeksvragen, dat moet je samen regelen.’
Collectief
De WUR is geen speler in de onderhandelingen tussen het ministerie van EZ en de landbouworganisaties, zegt Van den Ende. ‘Maar het is ook vervelend voor ons, want er is nu minder geld voor pre-competitief onderzoek in diverse sectoren.’ Van den Ende zit ook in het bestuur van de topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen, maar ook die topsector kan weinig doen. ‘We hebben collectieve regelingen nodig om bijvoorbeeld bodemonderzoek te kunnen financieren in de topsector.’ Dit probleem speelt ook in de varkenshouderij, waar de producentenorganisatie varkenshouderij (POV) er maar niet in slaagt om collectief onderzoeksgeld te innen.
De landbouworganisaties zijn boos op de minister. Als het ministerie geen pragmatische oplossing biedt voor de inning van het onderzoeksgeld, dreigt de brancheorganisatie om haar onderzoeksprogramma en haar medewerking aan de topsectoragenda te beëindigen.