Dierlijke mest zit boordevol stikstof die, in de stal en op het land, vervluchtigt tot ammoniak. Daarom stelde de overheid vijftien jaar geleden emissiearme toediening verplicht. De gierwagen die de mest met een mooie boog over het land spoot, was verleden tijd. In plaats daarvan kwam de zodenbemesting en ‘sleepvoet’ die de mest direct op of in het land bracht. Sindsdien is de ammoniakemissie flink gedaald. Hoe sneller de mest in de bodem zit, des te lager de ammoniakuitstoot. Toch is er twijfel ontstaan over de strenge ammoniakrichtlijnen van Nederland. Een aantal boeren verzet zich tegen de mestinjectie, mede omdat ze twijfelen aan de berekeningen die aan het gebruikte model ten grondslag liggen. Die twijfel heeft de belangstelling van de (agrarische) pers, bleek vorige week toen een Wagenings masteronderzoek breed uitgemeten werd in de agrarische bladen en de Telegraaf. De studie suggereerde dat het Nederlandse berekeningsmodel de ammoniakuitstoot bij het bovengronds uitrijden overschat. Als de boer de mest na het opbrengen op het land besproeit met water, kan de ammoniakemissie wel een factor 5 lager zijn dan het berekeningsmodel aangeeft, concludeert een student van landbouwonderzoeker Egbert Lantinga. Hij baseert zich op ammoniakmetingen bij één boer.
Uitrijden
Maar daarmee is het pleit nog niet beslecht. Vorig jaar kwam een werkgroep met medewerkers van Wageningen UR, RIVM en NMI juist tot de conclusie dat er wel veel ammoniak vrijkomt bij bovengronds uitrijden. Een praktijkproef bij vijftig boeren moest aan het licht brengen of voermaatregelen en gunstige weeromstandigheden de ammoniakemissie verlagen. Nee, althans niet significant, zo luidde de conclusie van Jan Huijsmans van Plant Research International die bij het onderzoek betrokken was. Ook daar valt echter wat op af te dingen, aangezien het een modelstudie was. Weliswaar is dit model gebaseerd op metingen, maar er werden geen directe ammoniakmetingen bij de boeren gedaan. ‘Wij wilden dat wel doen, maar het ministerie vond dat niet nodig’, zegt Lantinga. Zo’n emissiemeting is duur en het ministerie van EL&I had daar twee jaar geleden geen belangstelling en geld voor.
Emissie is nu lager
Daarmee komt de vraag op of het Nederlandse ammoniakmodel de daadwerkelijke emissies wel goed inschat. Het studentonderzoek van Lantinga geeft geen uitsluitsel, want zijn methode is niet geschikt om de hoogte van de ammoniakemissie te meten, zegt Huijsmans. Maar Lantinga wijst ook op een Zwitserse studie waarin de resultaten van meerdere ammoniakstudies zijn vergeleken. Daaruit bleek dat de emissie bij bovengronds uitrijden van mest in recent uitgevoerd onderzoek lager was dan bij vergelijkbaar onderzoek in de jaren negentig. De oorzaak van de verschillen tussen de studies is niet duidelijk. De Zwitserse studie vergeleek meerdere metingen in meerdere landen met verschillende technieken. Onduidelijk is of de verschillen ontstaan door milieuomstandigheden of de meetmethode. Opnieuw meten Het wordt tijd om de oorzaak van alle onduidelijkheid te achterhalen, zegt Gerard Velthof van Alterra. Hij is secretaris van de werkgroep die betrokken is bij de jaarlijkse berekening van de ammoniakemissie in Nederland. Volgens hem is het duidelijk dat de ammoniakemissie sterk varieert onder invloed van wind en regen en dat ammoniak zich grillig gedraagt in het veld. Het zou goed zijn, vindt Velthof, als we de milieufactoren zo kunnen uitsluiten dat we alleen de meetmethoden vergelijken. Wageningen UR gaat daarom een onderzoeksvoorstel neerleggen bij het ministerie van EZ. Dat onderzoek komt er waarschijnlijk, want in de agrarische pers gaan al stemmen op om het mestbeleid te herzien, nu de ammoniakemissies uit mest wellicht worden overschat. Het ministerie heeft gekozen voor mestinjectie om de ammoniakemissie te verminderen. Maar voor het draagvlak van dat beleid moet onomstotelijk vaststaan dat de berekeningen kloppen. Het ministerie lijkt daarom moeilijk om nieuwe ammoniakmetingen heen te kunnen.