Wetenschap - 27 april 2010

Meer zonen na seks in de regen

Biologie

Afrikaanse buffels krijgen meer zonen dan dochters tijdens natte perioden. Pim van Hooft, verbonden aan de leerstoelgroep Resource Ecology, ontdekte verschillen in de sekse-verhouding tussen buffels van verschillende jaar- en seizoenklassen.

Je zou verwachten dat er elk jaar en elk seizoen ongeveer evenveel mannetjes als vrouwtjes worden geboren. Van Hooft vond echter een overschot aan mannetjes in jaren en seizoenen dat er veel regen viel. Zijn resultaten worden deze week gepubliceerd in BMC Evolutionary Biology. 'Het ligt voor de hand dat dit overschot aan mannetjes in natte perioden te maken heeft met variaties in lichaamsconditie', legt van Hooft uit. 'In natte perioden gaat de conditie omhoog en ook de spermakwaliteit is dan beter dan in droge perioden.' De conditie heeft volgens van Hooft een effect op de activiteit van de zogenaamde sex ratio SR-genen op het Y-chromosoom. Bij de Afrikaanse buffels zijn er, naast de normale Y-chromosomen, twee afwijkende Y-chromosoomvarianten met elk hun eigen SR-gen. Mannetjes met het 1.1.2 Y-chromosoom krijgen in de natte periode vrijwel uitsluitend zonen en in de droge periode weinig tot geen nakomelingen. Voor mannetjes met de andere variant, het 5.5.7 Y-chromosoom, is dit omgekeerd; die planten zich juist in de natte periode vrijwel niet voort en krijgen in de droge periode zowel zonen als dochters. Netto leidt dit tot meer zonen in de natte tijd dan in de droge tijd. ® HW